Τα αποτελέσματα της 7ης Διεθνούς Συνάντησης για την αποκατάσταση των μνημείων Ακροπόλεως «Τα αναστηλωτικά έργα στην Ακρόπολη. Τα νέα προγράμματα»

Το Σάββατο 13 Νοεμβρίου 2021 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες της 7^ης Διεθνούς Συνάντησης για την αποκατάσταση των Mνημείων Ακροπόλεως, που διοργανώθηκε από την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ) και την Επιτροπή Συντηρήσεως Μνημείων Ακροπόλεως (ΕΣΜΑ), σε συνεργασία με την Εφορεία Αρχαιοτήτων της Πόλης των Αθηνών και το Μουσείο Ακρόπολης. Οι εργασίες της Συνάντησης, που διεξήχθη στο Μουσείο Ακρόπολης, διήρκεσαν  τρεις ημέρες.

Το συνέδριο ξεκίνησε την πρώτη ημέρα (Πέμπτη 11 Νοεμβρίου) με τους χαιρετισμούς του Προέδρου του ΔΣ του Μουσείου Ακροπόλεως καθ. Δημήτρη Παντερμαλή και του Γενικού Διευθυντή του Μουσείου Ακροπόλεως καθ. Νίκου Σταμπολίδη, καθώς και την ομιλία της Υπουργού Πολιτισμού Λίνας Μενδώνη, η οποία αναφέρθηκε στα έργα που έχουν ολοκληρωθεί επί του Βράχου της Ακροπόλεως και σε αυτά που πρόκειται να πραγματοποιηθούν στο προσεχές διάστημα. Τονίστηκε η ανάγκη συνεργασίας όλων των αρμοδίων υπηρεσιών του ΥΠΠΟΑ και η αξιοποίηση όλων των διαθέσιμων οικονομικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων των ιδιωτικών χορηγιών.

Όπως τόνισε η Λίνα Μενδώνη για τα έργα που βρίσκονται σε εξέλιξη, «Στο πλαίσιο του τρέχοντος ΕΣΠΑ 2014-2020 υλοποιείται από το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού το έργο της επισκευής και αποκατάστασης του παλαιού Μουσείου Ακροπόλεως. Πρόκειται για το πλέον προβεβλημένο εκ της θέσεως του –σε άμεση γειτνίαση και συνομιλία με τον Παρθενώνα- κτήριο της Αθήνας. Στο κτήριο αυτό προγραμματίζεται η φιλοξενία εκθέσεων, σύγχρονων, πρωτοποριακών, υψηλών προδιαγραφών, συμβατικών και ψηφιακών. Το πρόγραμμα ψηφιακής αναβίωσης με τη χρήση τεχνητής νοημοσύνης που εγκαινιάσαμε χθες στην Αρχαία Ολυμπία, δείχνει τον δρόμο.

Συμπληρωματικά προς τα ανωτέρω λειτουργεί η αξιοποίηση της «Οικίας Κωλέττη», επί της οδού Πολυγνώτου 3, προκειμένου να λειτουργήσει ως Κέντρο Τεκμηρίωσης των Έργων Ακροπόλεως. Το έργο, προϋπολογισμού 3.300.000 ευρώ, εντάχθηκε τον Απρίλιο του 2021 στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου, και βρίσκεται στο τελικό στάδιο επιλογής αναδόχου. Το Κέντρο Τεκμηρίωσης θα φέρει το όνομα «Χαράλαμπος Μπούρας». Είναι μία ελάχιστη οφειλή στη μνήμη του ουμανιστή δασκάλου, ο οποίος ως αρχιτέκτων, αλλά και ως Πρόεδρος της Επιτροπής Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως για πολλά χρόνια, αφιέρωσε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Ακρόπολη. Με το έργο αυτό, αφενός αποσυμφορείται σε μεγάλο βαθμό το κτήριο διοίκησης της ΥΣΜΑ, και όχι μόνο, ενώ παράλληλα, η αποκατάστασή του αρχοντικού Κωλέττη περιλαμβάνεται στην ευρύτερη πολιτική μας της αποκατάστασης και της αξιοποίησης ακινήτων του Υπουργείου Πολιτισμού στην Πλάκα και της απόδοσης σε αυτά πολιτιστικών χρήσεων, όπως το παρακείμενο ακίνητο, επί της οδού Διοσκούρων, που αποκαθίσταται για να φιλοξενήσει το αρχείο Οδυσσέα Ελύτη». Η Υπουργός ανέφερε, επίσης, ότι τον Αύγουστο του 2021, εντάχθηκε στο Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας η συνέχιση των έργων αποκατάστασης των μνημείων της Ακρόπολης με προϋπολογισμό 10.000.000 ευρώ και φορέα υλοποίησης την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακροπόλεως.

Ακολούθησε ομιλία του Γενικού Γραμματέα Πολιτισμού Γιώργου Διδασκάλου, ο οποίος αναφέρθηκε στη σημασία των έργων αποκατάστασης των μνημείων, που εκτελούνται με σεβασμό στις αρχές της Χάρτας της Βενετίας και των Διεθνών Συμβάσεων καθώς και στην αναβάθμιση των υποδομών, που πραγματοποιήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια, παρά τις δυσκολίες που προκάλεσε η πανδημία λόγω του covid-19. Στη συνέχεια παρουσιάσθηκαν από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ, την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών, την Διεύθυνση Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων και την Υπηρεσία Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης, τα ολοκληρωμένα και τα τρέχοντα προγράμματα στον βράχο της Ακρόπολης, έγινε ανάλυση επί των θεωρητικών αρχών, που διέπουν το έργο αποκατάστασης των μνημείων της Ακρόπολης και παρουσιάσθηκε στους συνέδρους και στο κοινό η μελέτη αποκατάστασης της δυτικής προσπέλασης της Ακρόπολης.

Τη δεύτερη ημέρα (Παρασκευή 12 Νοεμβρίου) οι σύνεδροι ξεναγήθηκαν στον αρχαιολογικό χώρο της Ακρόπολης, ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας παρουσιάσθηκε το Στρατηγικό Σχέδιο επεμβάσεων στα τείχη της Ακρόπολης και παραδείγματα από αρχαιολογικούς χώρους στην Ιταλία.

Την τρίτη ημέρα (Σάββατο 13 Νοεμβρίου) διεξήχθη επιστημονικός διάλογος, με τοποθετήσεις των συνέδρων επί όλων όσων προηγήθηκαν τις δύο πρώτες ημέρες. Οι τοποθετήσεις έγιναν από συνέδρους που συμμετείχαν δια ζώσης και άλλους που συμμετείχαν διαδικτυακά.

Τα αποτελέσματα της Συνάντησης συνοψίζονται στα εξής:

1. Οι μελέτες που παρουσιάστηκαν στη Συνάντηση οδηγούν σε μια νέα προσέγγιση, που δεν αφορά μόνο στα μνημεία στο Βράχο της Ακρόπολης, αλλά και στο περιβάλλον γύρω από αυτόν. Στα 45 χρόνια που πέρασαν από την έναρξη των έργων, οι συνθήκες άλλαξαν, νέα προβλήματα  δημιουργήθηκαν και είναι βέβαιο ότι και άλλα θα εμφανιστούν στο μέλλον. Ένα νέο σύγχρονο διαχειριστικό σχέδιο, που θα λαμβάνει υπόψη ζητήματα της κλιματικής αλλαγής και της αειφορίας, είναι αναγκαίο και στο οποίο θα εντάσσονται όλες οι μελλοντικές μελέτες και τα έργα.
2.  Στη Συνάντηση παρουσιάσθηκε το έργο των νέων διαδρομών του αρχαιολογικού χώρου, για το οποίο έχουν διατυπωθεί διαφωνίες. Δόθηκαν αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τη χάραξη, τα τεχνικά χαρακτηριστικά και τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν. Τα στοιχεία αυτά επιβεβαιώνουν ότι το έργο εκτελέστηκε με απόλυτο σεβασμό στα μνημεία και τα αρχαιολογικά κατάλοιπα και δεν θέτει σε καμία περίπτωση σε κίνδυνο την ακεραιότητα της Ακρόπολης ως μνημείου της Παγκόσμιας Πολιτιστικής κληρονομιάς.
3. Στη Συνάντηση εκφράστηκε η αποδοχή των προτάσεων για την αποκατάσταση της   δυτικής προσπέλασης της Ακρόπολης. Αναγνωρίσθηκε από τους συνέδρους ότι η μελέτη είναι σύμφωνη με τις αρχές της ΕΣΜΑ, διορθώνει λάθη του παρελθόντος, αποκαθιστά την τοπογραφία, ενώ βασίζεται σε εξαντλητική μελέτη τεκμηρίωσης των αρχαιολογικών καταλοίπων. Διαπιστώθηκε επίσης, η ανάγκη εμβάθυνσης με την εκπόνηση μελέτης εφαρμογής. Επισημάνθηκε ότι  θα πρέπει να επανεξεταστεί σχέδιο διαχείρισης της κίνησης των επισκεπτών του αρχαιολογικού χώρου, που θα εξασφαλίζει την ομαλή και ελεγχόμενη ροή τους.
4. Στη Συνάντηση εκφράστηκε η ευρύτερη συναίνεση σχετικά με την μελέτη των Τειχών, η οποία εξασφαλίζει την προστασία των τεκμηρίων όλων των περιόδων. Πρωταρχικός στόχος των επεμβάσεων είναι η εξασφάλιση του τείχους από δομικής άποψης, αλλά και η ανάδειξη της αρχικής δομής του με την αποκατάσταση της κλασικής μορφής μόνο σε περιοχές του τείχους που έχουν επισκευαστεί προχείρως, κατά τρόπο που δεν παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ή τεχνικό ενδιαφέρον.
5. Τέλος, στη Συνάντηση επισημάνθηκε ότι η ΕΣΜΑ και η ΥΣΜΑ εξακολουθούν και βρίσκονται στην πρωτοπορία, κυρίως όσον αφορά στην έρευνα για τον σχεδιασμό υλικών  επεμβάσεων και τη χρήση νέων τεχνολογιών.

Στην Συνάντηση, η οποία είχε υβριδικό χαρακτήρα, συμμετείχαν συνολικά 250 εγγεγραμμένοι σύνεδροι, οι 75 από τους οποίους με φυσική παρουσία και οι υπόλοιποι διαδικτυακά. Επιπλέον η ιστοσελίδα της συνάντησης συγκέντρωσε 2725 προβολές, από 423 μοναδικούς επισκέπτες, από 16 χώρες. Στη διάρκεια του συνεδρίου, σε ζωντανή μετάδοση στο κανάλι Youtube καταγράφηκαν 3579 προβολές (views). Οι εργασίες της Συνάντησης είναι διαθέσιμες για κάθε ενδιαφερόμενο, στο κανάλι της ΥΣΜΑ στο Youtube: Acropolis Restoration Service.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι στην 6^η διεθνή συνάντηση συμμετείχαν 300 περίπου σύνεδροι, 27 από τους οποίους είχαν τοποθετηθεί επί των θεμάτων αυτής, μπορούμε να πούμε ότι η 7^η διεθνής συνάντηση κινήθηκε στα ίδια πλαίσια με περισσότερες από 650 συμμετοχές και 30 τοποθετήσεις συνέδρων, παρά τις δυσκολίες στη διοργάνωση λόγω πανδημίας.

Κατά την πάγια πρακτική της ΕΣΜΑ, θα ακολουθήσει η έκδοση των Πρακτικών της Συνάντησης.

Η έκθεση των σχεδίων των μελετών, που παρουσιάστηκαν στη συνάντηση, θα παραμείνει στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης για τα δύο επόμενα Σαββατοκύριακα, 20-21 και 27-28 Νοεμβρίου, κατά τις ώρες λειτουργίας του μουσείου.

Επίσης σύνεδροι, που παρακολούθησαν διαδικτυακά την συνάντηση και θέλουν να επισκεφθούν τα εργοτάξια στην Ακρόπολη, μπορούν να υποβάλλουν αίτημα έως 22 Νοεμβρίου στη διεύθυνση ysma@culture.gr προκειμένου να οργανωθεί μία ακόμη επίσκεψη.