Ο κλασικός Μίκης Θεοδωράκης για σόλο πιάνο

Ένα μοναδικό ρεσιτάλ πιάνου με κλασικά έργα του Μίκη Θεοδωράκη για σόλο πιάνο θα παρουσιάσει ο διακεκριμένος πιανίστας Απόστολος Παληός στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος το Σάββατο 23 Σεπτεμβρίου 2023, στις 20.30. Η συναυλία με τίτλο Ο κλασικός Μίκης Θεοδωράκης για σόλο πιάνο πραγματοποιείται στο πλαίσιο του τριετούς κύκλου Μίκης Θεοδωράκης.

Παρά τη μεγάλη δημοτικότητα και την εξαιρετικά ευρεία διάδοση του έργου του, σε λιγότερους είναι γνωστό το γεγονός ότι, προτού η εμβληματική κυκλοφορία του Επιταφίου το 1960 τον στρέψει («σε αναζήτηση πάντοτε διαλόγου», όπως σημειώνει ο ίδιος) στο έντεχνο λαϊκό τραγούδι, το οποίο και θα υπηρετούσε ακάματα για είκοσι περίπου χρόνια, ο Μίκης Θεοδωράκης είχε, σύμφωνα με τη δική του διατύπωση, «βαλθεί να γίνει Ευρωπαίος συνθέτης» καλλιεργώντας με εξίσου θερμή αφοσίωση τη λόγια μουσική δημιουργία, όπου θα στρεφόταν ξανά, με ανανεωμένη ορμή, από το 1980 και μετά.

Το πρόγραμμα της συναυλίας του Απόστολου Παληού περιλαμβάνει τέσσερα από τα σημαντικότερα πιανιστικά έργα του σπουδαίου συνθέτη, όλα τους λαμπερά δείγματα της πιο κρυφής αυτής δημιουργικής του πτυχής που ξεδιπλώνεται εκατέρωθεν της δημοφιλούς «λαϊκής» του εικοσαετίας. Πρόκειται για τα έργα Πρελούντια για πιάνο (1947), Μικρή σουίτα για πιάνο (1955), Σονατίνα για πιάνο (1955, αφιερωμένη στον Μάνο Χατζιδάκι) και Μέλος (1998).

Λίγα λόγια για τα έργα

Πρελούντια για πιάνο (1947)

Τα έντεκα Πρελούντια του 1947 συνθέτουν ένα έργο με χαρακτήρα αποδελτίωσης ιδεών και επιρροών που εκτείνονται από την παραδοσιακή μουσική και την Ορθόδοξη ψαλτική ως τις δυτικές επιδράσεις (από τον Μπαχ ως τον μοντερνισμό και την τζαζ), με τη μουσική ταυτότητα του εικοσιδυάχρονου Θεοδωράκη να διακρίνεται ήδη ολοκάθαρα εν μέσω του Εμφυλίου Πολέμου – μετά τη λήξη του οποίου, το 1952, το έργο πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αθήνα.

Μικρή σουίτα για πιάνο (1955)

Ο Εμφύλιος σημάδεψε επίσης τη σύνθεση του έργου Μικρή σουίτα για πιάνο, το χειρόγραφο της οποίας ολοκληρώθηκε στο Παρίσι και φέρει ημερομηνία Αυγούστου 1955, σχεδιάστηκε όμως αρχικά το 1948 στον Εύδηλο της Ικαρίας κατά τη διάρκεια της εξορίας του συνθέτη. Το μεταβατικό αυτό έργο ανάμεσα στη μαθητική περίοδο του δημιουργού και την εποχή των τολμηρότερων λόγιων μουσικών του πειραματισμών πρωτοπαρουσιάστηκε το 1958 στο Λονδίνο από τη Βάσω Δεβετζή.

Σονατίνα για πιάνο (1955)

Το φλερτ του Θεοδωράκη με τις τεχνικές και την αισθητική της σύγχρονης μουσικής της εποχής του συνεχίζεται με φιλόδοξο τρόπο και στη Σονατίνα, έργο επίσης του 1955 που πρωτοπαρουσιάστηκε στο Παρίσι στις αρχές του επόμενου έτους, όπου διακρίνεται ακόμη καθαρότερα το συνειδητό αίτημα σύνθεσης της ελληνικότητας (με σαφείς κρητικές αναφορές ετούτη τη φορά) με το δυτικοευρωπαϊκό μουσικό ιδίωμα της περιόδου. Το έργο, σε μια συγκινητικά ευφορική χειρονομία μετεμφυλιακού κοινού μετώπου, είναι αφιερωμένο στον Μάνο Χατζιδάκι, «αγαπητό φίλο» του Θεοδωράκη.

Μέλος (1998)

Το Μέλος, έργο ημίωρης διάρκειας, οργιώδους λυρικής έμπνευσης και πληθωρικής, ρομαντικής πιανιστικής γλώσσας, σηματοδότησε τη μεγάλη επιστροφή του συνθέτη στη σολιστική γραφή για πιάνο μετά από περίπου μισό αιώνα. Βασισμένες στο μελωδικό υλικό των κύκλων τραγουδιών Τα λυρικότερα και Τα λυρικότατα, οι δώδεκα συνθέσεις που απαρτίζουν το έργο πρωτοπαρουσιάστηκαν από την Τατιάνα Παπαγεωργίου στο Λονδίνο το 1998.

Απόστολος Παληός

Γεννήθηκε στην Καρδίτσα. Πτυχιούχος μουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ, στο οποίο εισήχθη πρώτος, και αριστούχος διδάκτορας του ίδιου τμήματος. Διπλωματούχος των Ανώτατων Μουσικών Πανεπιστημίων Βερολίνου και Λειψίας με σολιστικό δίπλωμα πιάνου και master με άριστα παμψηφεί και διάκριση. Υπότροφος διαφόρων ιδρυμάτων και βραβευμένος σε πολλούς διεθνείς διαγωνισμούς πιάνου, μουσικής δωματίου και σύνθεσης σε Ελλάδα, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία. Έχει διακριθεί από την Ακαδημία Αθηνών και την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής. Ως σολίστ πιάνου έχει εμφανιστεί στις σημαντικότερες αίθουσες συναυλιών του κόσμου (Philharmonie Βερολίνου, Μέγαρο Μουσικής Βιέννης, Κάρνεγκι Χολ Νέας Υόρκης κ.α.) και σε διεθνή φεστιβάλ, ενώ έχει συμπράξει με πολλές ορχήστρες. Έχει ηχογραφήσει, μεταξύ άλλων, με τη Naxos, καθώς και έργα Ελλήνων δημιουργών. Υπήρξε μέλος του πιανιστικού κουαρτέτου Aurora, του συγκροτήματος σύγχρονης μουσικής Ergon Ensemble και συμβασιούχος καθηγητής πιάνου στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του ΠΑΜΑΚ και του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του ΕΚΠΑ. Παράλληλα έχει πραγματοποιήσει μουσικολογικές ανακοινώσεις και δημοσιεύσεις σε συνέδρια και επιστημονικά περιοδικά, ενώ έχει να επιδείξει συγγραφικό ποιητικό έργο.