Η καλλιτεχνική περίοδος 2023/24 της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, με την υπογραφή του Καλλιτεχνικού Διευθυντή Γιώργου Κουμεντάκη, φέρνει στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος και στο Ηρώδειο σπουδαίες όπερες του ρεπερτορίου σε νέες παραγωγές, τον πρώτο Βάγκνερ στο ΚΠΙΣΝ, ένα νέο έργο όπερας, σημαντικές συμπαραγωγές με ξένα θέατρα, κορυφαίους αρχιμουσικούς, σκηνοθέτες, σκηνογράφους, διάσημους πρωταγωνιστές, νέες παραγωγές μπαλέτου, αναβιώσεις επιτυχημένων παραγωγών όπερας και μπαλέτου, καθώς επίσης την τρίτη ανάθεση του The Artist on the Composer, και φυσικά το μεγάλο αφιέρωμα στα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας. Το πρόγραμμα υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
GNO Ballet Carmen ©Valeria Isaeva
Στις νέες παραγωγές όπερας και μπαλέτου της σεζόν 23/24 συναντούμε στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος το Les Éclairs του Φιλίπ Ερσάν σε λιμπρέτο Ζαν Εσνόζ, το δίπτυχο Καβαλλερία ρουστικάνα του Μασκάνι & Παλιάτσοι του Λεονκαβάλλο σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου, την Άνοδο και την πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ των Μπρεχτ – Βάιλ σε σκηνοθεσία Γιάννη Χουβαρδά, τη Βαλκυρία του Βάγκνερ σε σκηνοθεσία Τζων Φούλτζεϊμς, τα μπαλέτα Κάρμεν σε χορογραφία Γιόαν Ίνγκερ και Κοππέλια σε χορογραφία Έντουαρντ Κλουγκ, καθώς και την Τουραντότ του Πουτσίνι στο Ηρώδειο, σε σκηνοθεσία Αντρέι Σερμπάν, στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Πουτσίνι.
Coppélia © Gregory Batardon
Η ΕΛΣ συνεχίζει την πολιτική των συμπαραγωγών, με την Κωμική Όπερα του Παρισιού για το Les Éclairs, τη Βασιλική Όπερα της Δανίας για τη Βαλκυρία, αλλά και με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ για την τρίτη ανάθεση του The Artist on the Composer στην Ιωάννα Πανταζοπούλου.
Στις αναβιώσεις σημαντικών παραγωγών όπερας και μπαλέτου συναντάμε στο Ηρώδειο την Τραβιάτα του Βέρντι σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, ενώ στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος τη Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ του Σοστακόβιτς σε σκηνοθεσία Φανί Αρντάν και τον Καρυοθραύστη του Τσαϊκόφσκι σε χορογραφία Κωνσταντίνου Ρήγου. Για να τιμήσει τη μνήμη του σπουδαίου σκηνοθέτη Γκρέιαμ Βικ, ο οποίος έφυγε πρόσφατα από τη ζωή, η ΕΛΣ αναβιώνει την Μποέμ του Πουτσίνι, στη σκηνοθεσία που υπέγραψε για τη Λυρική το 2007/08.
ΕΛΣ – ΤΡΑΒΙΑΤΑ 30/07/19
Για τις παραστάσεις της σεζόν 23/24, η ΕΛΣ θα υποδεχθεί Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες παγκόσμιας καταξίωσης, όπως, μεταξύ άλλων, τη διεθνή Ελληνίδα σκηνογράφο και ενδυματολόγο Χλόη Ομπολένσκι, τον Βρετανό designer Λέσλι Τράβερς, τους κορυφαίους σκηνοθέτες Αντρέι Σερμπάν, Τζων Φούλτζεϊμς, Γιάννη Χουβαρδά, Νίκο Καραθάνο, τους χορογράφους Γιόαν Ίνγκερ και Έντουαρντ Κλουγκ, αλλά και διάσημους πρωταγωνιστές όπως, μεταξύ άλλων, τους Ναντίν Σιέρρα, Εκατερίνα Γκουμπάνοβα, Κάθριν Φόστερ, Φρέντι Ντε Τομμάζο, Δημήτρη Πλατανιά, Σβετλάνα Σοζντάτελεβα, Τσέλια Κοστέα, Σεργκέι Σεμισκούρ, Βασιλική Καραγιάννη, Διονύση Σούρμπη, Γιάννη Χριστόπουλο, Τάσο Αποστόλου, Αρσέν Σογκομονιάν, Τόμμι Χακάλα, Άλλισον Όουκς, Στέφαν Φίνκε, Μαρίνα Προυντένσκαγια, Πέτρο Μαγουλά κ.ά. Τις παραγωγές της σεζόν θα διευθύνουν διεθνώς καταξιωμένοι αλλά και ανερχόμενοι αρχιμουσικοί, όπως, μεταξύ άλλων, οι Πάολο Καρινιάνι, Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι, Φιλίπ Ωγκέν, Οντρέι Όλος, Φαμπρίτσιο Βεντούρα, Μίλτος Λογιάδης, Γιώργος Ζιάβρας κ.ά.
Τον Ιούνιο του 2024 η ΕΛΣ θα παρουσιάσει αφιέρωμα στον Μανώλη Καλομοίρη, για να φωτίσει τη σχέση του με την ΕΛΣ, αλλά και να φέρει στο φως δύο άγνωστα έργα του.
Το αφιέρωμα για τα 100 χρόνια της Μαρίας Κάλλας θα κορυφωθεί από τον Σεπτέμβριο έως τον Δεκέμβριο, μεταξύ άλλων, με το Γκαλά στο Ηρώδειο, την έκθεση Unboxing Callas: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ στην ΕΒΕ και το Ντοκιμαντέρ για τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της σπουδαίας Ελληνίδας ντίβας.
GNO Maria Callas 100 Illustration by Yannis Kouroudis – K2design
Τις τρεις πρώτες μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας του 2024, η ΕΛΣ θα παρουσιάσει το 2ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής, σε μνημεία, μουσεία και εκκλησίες στην Πλάκα και το κέντρο της Αθήνας.
Για τη σεζόν 23/24, η Εθνική Λυρική Σκηνή επιχειρεί να ρίξει ένα κριτικό όσο και ενσυναισθητικό βλέμμα στις γυναικείες μορφές των έργων της όπερας και του χορού, αναστοχαζόμενη πάνω στα επίκαιρα ζητήματα της γυναικείας ενδυνάμωσης και οραματιζόμενη την εξάλειψη των κοινωνικών αποκλεισμών, των ανισοτήτων και της έμφυλης βίας. Από τη χειραφετημένη Κατερίνα Ισμαήλοβα, την ασθενική ράφτρα Μιμή, την προδομένη χωριάτισσα Σαντούτσα, την αδάμαστη Κάρμεν και τη θαρραλέα πολεμίστρια Βρουγχίλδη έως την αντισυμβατική πόρνη Τζέννυ Χιλ, τη μυστηριώδη Κοππέλια, την απομονωμένη πριγκίπισσα Τουραντότ και την εταίρα Βιολέττα Βαλερύ, οι ηρωίδες της περιόδου 2023/24 δεσπόζουν με μεγαλοπρεπή τρόπο στις ιστορίες τους, όσο κι αν η δραματική κατάληξη πολλών από αυτές έχει γίνει ανά τα χρόνια αντικείμενο κριτικής. Με δεδομένο τον σεβασμό στα κλασικά αριστουργήματα των περασμένων αιώνων, χωρίς καμία απλοϊκή διάθεση ακύρωσης των αφηγηματικών επιτευγμάτων και των δημιουργών τους, μα σε έμπρακτη συνάρτηση με τις κατακτήσεις και την εξέλιξη των κοινωνιών του 21ου αιώνα, η ΕΛΣ επιδιώκει να ανοίξει τη συζήτηση αναφορικά με τις παραδοσιακές απεικονίσεις της γυναίκας στα έργα του ρεπερτορίου, συνεισφέροντας με αυτόν τον τρόπο στην προσπάθεια κατάκτησης της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης.
GNO Artistic Director Giorgos Koumendakis © Andreas Simopoulos
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής Γιώργος Κουμεντάκης αναφέρει για το νέο πρόγραμμα: «Για τη σεζόν 2023/24 της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο στόχος μας είναι να δοκιμαστούμε σε νέες καλλιτεχνικές προκλήσεις. Μέσω του καλλιτεχνικού μας προγράμματος επιθυμούμε να θέσουμε ερωτήματα και να επιχειρήσουμε να βρούμε τις απαντήσεις για ζητήματα διαχρονικά και πανανθρώπινα. Έχοντας δημιουργήσει με τους συνεργάτες μου ένα πλήρες και ισορροπημένο πρόγραμμα ξεχωρίζω –στον περιορισμένο χώρο αυτού του σημειώματος– τον πρώτο Βάγκνερ που θα παρουσιάσουμε στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, την Τουραντότ για τα 100 χρόνια Πουτσίνι στο Ηρώδειο με την υπογραφή της σπουδαίας διεθνούς Ελληνίδας Χλόης Ομπολένσκι στα σκηνικά και τα κοστούμια και του κορυφαίου σκηνοθέτη Αντρέι Σερμπάν, την επιστροφή του Γιάννη Χουβαρδά που θα παρουσιάσει το αριστούργημα των Μπρεχτ – Βάιλ και του Νίκου Καραθάνου για το δίπτυχο Καβαλλερία ρουστικάνα & Παλιάτσοι, το νέο έργο των Φιλίπ Ερσάν και Ζαν Εσνόζ Les Éclairs, την ανάθεσή μας στην Ιωάννα Πανταζοπούλου για το The Artist on the Composer, τα δύο νέα μας μπαλέτα Κάρμεν και Κοππέλια, καθώς και τις αναβιώσεις σπουδαίων παραγωγών με τις υπογραφές των Φανί Αρντάν και Κωνσταντίνου Ρήγου. Με την αναβίωση της Μποέμ, θυμόμαστε και τιμούμε έναν σπουδαίο σκηνοθέτη που συνεργάστηκε με την ΕΛΣ, τον Γκρέιαμ Βικ. Στο πρώτο τετράμηνο της σεζόν τα φώτα θα είναι πάνω στο πολυσυλλεκτικό μας αφιέρωμα στη Μαρία Κάλλας, με το Γκαλά στο Ηρώδειο, τη μεγάλη έκθεση στην ΕΒΕ, το ντοκιμαντέρ για τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της κορυφαίας υψιφώνου, ενώ την άνοιξη του 2024 θα παρουσιάσουμε το 2ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής σε μνημεία, μουσεία και εκκλησίες στο κέντρο της Αθήνας.
Για το 23/24, αναλογιζόμενοι τη σημασία και την επιρροή της τέχνης στη ζωή μας, υπογραμμίζουμε τη σημασία της εξάλειψης των ανισοτήτων και της έμφυλης βίας και καλούμε τους φίλους της ΕΛΣ, με αφορμή τα κλασικά έργα του ρεπερτορίου, να αναστοχαστούν πάνω στα ζητήματα της γυναικείας ενδυνάμωσης, με βάση τις κατακτήσεις της κοινωνίας του 21ου αιώνα.
Για τη στήριξή της προς το καλλιτεχνικό έργο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και την προσωπική της φροντίδα στην αντιμετώπιση όλων των προβλημάτων, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη.
Εγκάρδιες ευχαριστίες προς τον Πρόεδρο του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος Ανδρέα Δρακόπουλο για την ουσιαστική συνεργασία, τη συμπόρευση και την έμπρακτη στήριξη του οραματικού σχεδίου μας για την καλλιτεχνική εξωστρέφεια και τη διεθνή παρουσία της ΕΛΣ.
Για τη στήριξη των παραγωγών μας, θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους χορηγούς μας.
Κλείνοντας, θα ήθελα να εκφράσω τις ευχαριστίες μου στην Πρόεδρο και τα Μέλη του ΔΣ, στους συνεργάτες μου, το καλλιτεχνικό, το διοικητικό, το τεχνικό, το βοηθητικό και το λοιπό προσωπικό της ΕΛΣ».
H προπώληση για τις παραγωγές Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2023 θα ξεκινήσει στις 31 Ιουλίου 2023 στα Ταμεία της ΕΛΣ και στην ticketservices.gr.
Γκαλά όπερας
Η Κάλλας στο Ηρώδειο
16 Σεπτεμβρίου 2023
Ώρα έναρξης: 21.00
Ωδείο Ηρώδου Αττικού
Μουσική διεύθυνση: θ.α.
Σολίστ: θ.α.
Με την Ορχήστρα της ΕΛΣ
Μια από τις εμβληματικές εκδηλώσεις του αφιερωματικού προγράμματος για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι το μεγάλο γκαλά όπερας με τίτλο Η Κάλλας στο Ηρώδειο, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 16 Σεπτεμβρίου 2023 στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού. Η εκδήλωση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του επετειακού έτους UNESCO Μαρία Κάλλας 2023 του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού.
Η ελληνική σταδιοδρομία της Μαρίας Κάλλας έχει συνδεθεί με το Ωδείο Ηρώδου Αττικού σε δύο διαφορετικές χρονικές περιόδους. Έναν χρόνο πριν εγκαταλείψει την Αθήνα για τη Νέα Υόρκη, τον Ιούλιο του 1944, η Μαρία Καλογεροπούλου ερμηνεύει στο Ηρώδειο τη Σμαράγδα στην όπερα του Μανώλη Καλομοίρη Ο πρωτομάστορας σε μουσική διεύθυνση του ίδιου του συνθέτη και σκηνοθεσία Σωκράτη Καραντινού, ενώ λίγες μόλις μέρες αργότερα, τον Αύγουστο του 1944, θα ερμηνεύσει τη Λεονόρα στον Φιντέλιο του Μπετόβεν σε μουσική διεύθυνση Χανς Χαίρνερ και σκηνοθεσία Όσκαρ Βάλλεκ.
Δεκατρία χρόνια αργότερα, το 1957, έχοντας ήδη κατακτήσει τον κόσμο η Μαρία Μενεγκίνι-Κάλλας θα επιστρέψει στο Ηρώδειο για ένα ιστορικό ρεσιτάλ στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών, με άριες από τον Τριστάνο και Ιζόλδη του Ρίχαρντ Βάγκνερ, τη Δύναμη του πεπρωμένου και τον Τροβατόρε του Τζουζέππε Βέρντι, τη Λουτσία ντι Λαμμερμούρ του Γκαετάνο Ντονιτσέττι και τον Άμλετ του Αμπρουάζ Τομά, σε μουσική διεύθυνση του Αντονίνο Βόττο.
Με αυτό ακριβώς το ρεπερτόριο θα δοθεί στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού από την Εθνική Λυρική Σκηνή το επετειακό Γκαλά του 2023 με τίτλο Η Κάλλας στο Ηρώδειο, το Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου 2023, ημέρα που συμπληρώνονται 46 χρόνια από τον θάνατο της Μαρίας Κάλλας.
Διεθνώς αναγνωρισμένες πρωταγωνίστριες της όπερας θα τιμήσουν τη Μαρία Κάλλας ερμηνεύοντας άριες από όπερες των Καλομοίρη, Μπετόβεν, Βάγκνερ, Βέρντι, Ντονιτσέττι, Τομά που η ίδια ερμήνευσε στο ρωμαϊκό ωδείο με τη σπάνια φωνητική της γκάμα και τις ασυνήθιστες δεξιοτεχνικές της ικανότητες, αφήνοντας αξεπέραστο στίγμα.
Τιμές εισιτηρίων – Έναρξη προπώλησης: θ.α.
Χορηγός Προγράμματος Έτους Κάλλας: ΔΕΗ
Μέγας Δωρητής & Δωρητής Προγράμματος Έτους Κάλλας: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Πρόγραμμα εικαστικών εγκαταστάσεων • Νέα παραγωγή
Κύκλος Μουσική και Εικαστικές τέχνες. Συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τον Οργανισμό ΝΕΟΝ
The Artist on the Composer
22, 23, 24 Σεπτεμβρίου 2023
Ώρες έναρξης: 19.30, 21.00
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Τρίτη ανάθεση: Ιωάννα Πανταζοπούλου
Επιμέλεια προγράμματος The Artist on the Composer: Γιώργος Κουμεντάκης (Καλλιτεχνικός Διευθυντής ΕΛΣ) – Ελίνα Κουντούρη (Διευθύντρια ΝΕΟΝ)
Η παραγωγή, από πλευράς της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής της εξωστρέφειας.
O NEON χρηματοδοτείται αποκλειστικά από τον ιδρυτή του Δημήτρη Δασκαλόπουλο.
Το πρωτοποριακό πρόγραμμα The Artist on the Composer, μια συνεργασία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Οργανισμού Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, διασυνδέει σύγχρονους καλλιτέχνες με την κλασική μουσική και την όπερα, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη σύμπραξη διαφορετικών μορφών τέχνης σε ένα ενιαίο σύνολο.
Η τρίτη ανάθεση του προγράμματος The Artist on the Composer γίνεται στην εικαστικό Ιωάννα Πανταζοπούλου, η οποία δημιουργεί μια εμβυθιστική εγκατάσταση όπου εικαστικά και μουσική προσκαλούν το κοινό να ανακαλύψει έναν μαγικό, παραμυθένιο κόσμο.
Η Ιωάννα Πανταζοπούλου (γενν. 1984, Αθήνα) ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Δημιουργεί εφήμερα γλυπτικά μνημεία χρησιμοποιώντας ασυνήθιστα υλικά, που αφηγούνται μια ιστορία. Τα γλυπτά ακολουθούν τις αρχές της αρχιτεκτονικής χωρίς να εγκλωβίζονται από αυτές. Ανατρέπουν την έννοια της εμπειρίας και της συμμετοχής, επιχειρούν –μέσα από απροσδόκητες συγκρούσεις– να δημιουργήσουν νέες συνδέσεις ανάμεσα στο παρελθόν και το παρόν, σε αυτό που έχει χαθεί και ανακτηθεί.
Η Ιωάννα Πανταζοπούλου είναι κάτοχος πτυχίων BA in Fine Art (2007) και MA in Fine Art (2009) από το Chelsea College of Art and Design (Λονδίνο). Έχει παρουσιάσει τη δουλειά της, μεταξύ άλλων, στα deCordova Sculpture Park and Museum (Μασσαχουσέττη)· B.A.M. (Brooklyn Academy of Music) (Νέα Υόρκη)· SCAD Gutstein Gallery (Τζόρτζια, ΗΠΑ)· Culture Lab (Φλόριντα)· SAFE Gallery (Νέα Υόρκη)· JAG Projects (Νέα Υόρκη)∙ Situations Gallery (Νέα Υόρκη)∙ NADA Miami (Φλόριντα)· Grand Union Gallery (Μπέρμιγχαμ)· Primetime Gallery (Νέα Υόρκη)· MOMus-Μουσείο Άλεξ Μυλωνά – Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Αθήνα)· Hydra School Projects (Ύδρα)· Οργανισμός ΝΕΟΝ (Αθήνα). Έργα της περιλαμβάνονται στις μόνιμες συλλογές Fidelity Investments Corporate Art Collection, Συλλογή Δ.Δασκαλόπουλου, Solomon R. Guggenheim και MCA Chicago. Η Πανταζοπούλου εκπροσωπείται στην Ελλάδα από το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα.
Η πρώτη ανάθεση στο πλαίσιο του προγράμματος The Artist on the Composer το 2019 έγινε στον καλλιτέχνη Νίκο Ναυρίδη. Το έργο του Noli me tangere, μια εικαστική εγκατάσταση στην οποία συνεργάστηκαν μουσικοί, χορογράφοι και περφόρμερ, αποδομούσε τις οπερατικές αρχές ενός κλασικού μουσικού θεάματος.
Στη δεύτερη ανάθεση του προγράμματος το 2022, ο πολυβραβευμένος Έλληνας κινηματογραφιστής Γιώργος Λάνθιμος δημιούργησε την ταινία μικρού μήκους Βληχή, ένα νέο κινηματογραφικό έργο το οποίο παρουσιάστηκε με τη ζωντανή εκτέλεση ορχηστρικής μουσικής.
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ & Δωρητής συμμετοχής ΕΛΣ στο πρόγραμμα: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Αναβίωση
Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ
Ντμίτρι Σοστακόβιτς
21, 24, 27, 31 Οκτωβρίου & 5, 9 Νοεμβρίου 2023
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Φαμπρίτσιο Βεντούρα
Σκηνοθεσία: Φανί Αρντάν
Σκηνικά: Τομπίας Χόαϊζελ
Κοστούμια: Μιλένα Κανονέρο, Πέτρα Ράινχαρτ
Κινησιολογία: Κολεκτίβα (ΛΑ)ΟΡΝΤ – Μαρίν Μπρυττί, Ζονατάν Ντεμπρουέρ, Αρτύρ Αρέλ
Φωτισμοί: Λούκα Μπιγκάτσι
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Στους βασικούς ρόλους οι Σβετλάνα Σοζντάτελεβα, Σεργκέι Σεμισκούρ, Γιάννης Γιαννίσης, Γιάννης Χριστόπουλος
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Μια από τις πιο επιτυχημένες παραγωγές της των τελευταίων ετών αναβιώνει η Εθνική Λυρική Σκηνή. Η Λαίδη Μάκβεθ του Μτσενσκ, η όπερα του Σοστακόβιτς η οποία πραγματεύεται τη θέση της γυναίκας στην προεπαναστατική επαρχιακή Ρωσία, επιστρέφει στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος με την υπογραφή της Φανί Αρντάν στη σκηνοθεσία και με τη συνεργασία μιας δημιουργικής ομάδας διεθνούς ακτινοβολίας.
Η εμβληματική όπερα του 20ού αιώνα οφείλει τη δύναμή της στη μεγάλη ποικιλία της μουσικής που συνέθεσε ο Ντμίτρι Σοστακόβιτς. Ωμά ρεαλιστική στις σκηνές δράσης, στις ερωτικές σκηνές και κατά τη διάρκεια του φόνου του Ζινόβι, η μουσική είναι έντονα ποιητική μέσα στην αγριότητά της. Το έργο δεν ξεχωρίζει μονάχα για την ωμότητα και τη σκληρότητά του, αλλά είναι εξίσου βαθιά συγκινητικό, όχι μόνο στην τελική σκηνή του, η οποία συνοψίζει αιώνες πόνου και στέρησης στη Ρωσία.
Η Φανί Αρντάν στην πρώτη της σκηνοθεσία στην όπερα δημιούργησε μια τολμηρή και ποιητική παράσταση, φωτίζοντας ζητήματα όπως η ατομική ελευθερία, η τόλμη, τα πυρακτωμένα όρια. «Η Λαίδη Μάκβεθ μάς προτάσσει έναν καθρέφτη. Και κοιταζόμαστε. Η Λαίδη Μάκβεθ είναι το άγριο είδωλό μας, ατίθασο και ελεύθερο. Πώς ζει το κομμάτι του εαυτού μας που αντιστέκεται στους νόμους, μέσα σε μια κοινωνία συμβατική και ομοιόμορφη; Το να αγαπάς τους εγκληματίες είναι ένα ρίσκο. Κι εγώ το παίρνω. Αγαπώ την Κατερίνα Ισμαήλοβα. Δεν είναι μόνο ένας χαρακτήρας του Λεσκόφ, σε μια όπερα του Σοστακόβιτς, αλλά είναι επίσης και ένα πρόσωπο πάντοτε παρόν, ακόμα και στη δική μας εποχή, και, όντας προσεκτικοί, μπορούμε να το συναντήσουμε», σημειώνει η Φανί Αρντάν.
Τα σκηνικά υπογράφει ο βραβευμένος Γερμανός σκηνογράφος Τομπίας Χόαϊζελ, τα κοστούμια συνυπογράφουν η βραβευμένη με τέσσερα Όσκαρ Μιλένα Κανονέρο με τη διακεκριμένη Γερμανίδα ενδυματολόγο Πέτρα Ράινχαρτ, την κινησιολογία η κολεκτίβα (ΛΑ)ΟΡΝΤ των Γάλλων καλλιτεχνών Μαρίν Μπρυττί, Ζονατάν Ντεμπρουέρ, Αρτύρ Αρέλ και τους φωτισμούς ο πολυβραβευμένος Ιταλός διευθυντής φωτογραφίας Λούκα Μπιγκάτσι.
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους η Σβετλάνα Σοζντάτελεβα –η οποία μετά την ερμηνεία της στην παραγωγή της ΕΛΣ το 2019 ερμήνευσε τον ρόλο και στη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης με μεγάλη επιτυχία–, ο Σεργκέι Σεμισκούρ, ο Γιάννης Γιαννίσης, ο Γιάννης Χριστόπουλος κ.ά. Διευθύνει ο Φαμπρίτσιο Βεντούρα.
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Νέα παραγωγή
Les Éclairs
Φιλίπ Ερσάν
Λιμπρέτο: Ζαν Εσνόζ
16, 19, 21 Νοεμβρίου 2023
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Συμπαραγωγή με την Κωμική Όπερα του Παρισιού
Μουσική διεύθυνση: Ηλίας Βουδούρης
Σκηνοθεσία: Κλεμάν Ερβιέ-Λεζέ
Καλλιτεχνική συνεργάτρια: Φρεντερίκ Πλαν
Σκηνικά: Ωρελί Μαέστρ
Κοστούμια: Καρολίν ντε Βιβαίζ
Φωτισμοί: Μπερτράν Κουντέρ
Σχεδιασμός ήχου: Ζαν-Λυκ Ριστόρ
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Η δεύτερη συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με την Κωμική Όπερα του Παρισιού, στο πλαίσιο της στρατηγικής τους συνεργασίας, είναι η όπερα Les Éclairs. Πρόκειται για την τρίτη όπερα του πολυβραβευμένου Γάλλου συνθέτη Φιλίπ Ερσάν, σε λιμπρέτο του διεθνώς αναγνωρισμένου Γάλλου συγγραφέα Ζαν Εσνόζ, το οποίο βασίζεται στη μυθιστορηματική βιογραφία του Νίκολα Τέσλα. Το Les Éclairs είναι ένα μουσικό ταξίδι στη Νέα Υόρκη της βιομηχανικής επανάστασης, που ακολουθεί την πολυτάραχη ζωή του σερβικής καταγωγής κοσμοπολίτη δανδή και «τρελού» επιστήμονα Νίκολα Τέσλα.
Ο Τέσλα γεννιέται τo 1856 στην τότε Αυστριακή Αυτοκρατορία. Μέχρι τον θάνατό του στη Νέα Υόρκη το 1943 επιχειρήσεις και κοινό διχάζονται για την αμφιλεγόμενη χρήση των εφευρέσεών του, την ώρα που εκείνος έχει μόνο έναν στόχο: την ευρύτερη εφαρμογή των ανακαλύψεών του ώστε να ευεργετηθούν οι άνθρωποι. Το 2010, επτά χρόνια μετά την ένταξη των αρχείων και των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας του Τέσλα στο Memory of the World Register της UNESCO, ο Εσνόζ εκδίδει τη βιογραφία του Τέσλα με τίτλο Des Éclairs. Το 2016 ο συγγραφέας, μετά από παραγγελία της Κωμικής Όπερας του Παρισιού, γράφει ένα νέο λιμπρέτο με τίτλο Les Éclairs, βασισμένο στο βιβλίο του για τον Τέσλα. Πρόκειται για ένα μάλλον σπάνιο φαινόμενο όπου το λιμπρέτο έχει προηγηθεί της μουσικής σύνθεσης χωρίς μάλιστα να έχει βρεθεί ο συνθέτης. Τρία χρόνια αργότερα η Κωμική Όπερα αναθέτει στον συνθέτη Φιλίπ Ερσάν να γράψει μια νέα όπερα πάνω στο λιμπρέτο του Εσνόζ.
Το 2021 δημιουργείται η παραγωγή, την οποία διευθύνει η Αριάν Ματιάκ και σκηνοθετεί ο Κλεμάν Ερβιέ-Λεζέ με μια ομάδα νέων καλλιτεχνών της Κωμικής Όπερας. Το Les Éclairs ακολουθεί τη μοίρα του Νίκολα Τέσλα –που στην όπερα ονομάζεται Γκρέγκορ–, η οποία ακροβατεί μεταξύ παραμυθιού και δράματος. Φθάνοντας στη Νέα Υόρκη το 1884, ο Γκρέγκορ είναι στοιχειωμένος από τα οράματά του. Θέλει να αναπτύξει τις χρήσεις του ηλεκτρισμού με επαναστατικό τρόπο, κάνει όμως το «λάθος» να έχει ως προτεραιότητα την επιστήμη και όχι το κέρδος. Όταν οι βιομήχανοι τον λεηλατούν και παρεκκλίνουν από τις εφευρέσεις του, βρίσκει καταφύγιο στο θέαμα των αστραπών και στην παρέα των πουλιών.
Χορηγός παράστασης: ΔΕΗ
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ & Δωρητής παράστασης: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Έκθεση
UNBOXING CALLAS:
Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ
26 Νοεμβρίου 2023 – Ιανουάριος 2024
2ος όροφος Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος – ΚΠΙΣΝ
Επιμέλεια: Βασίλης Ζηδιανάκης / ATOPOS cvc
Συνεργάτιδα επιμέλειας: Στέφη Στούρη
Σύμβουλος: Δημήτρης Πυρομάλλης
Επιστημονική συνεργάτιδα: Σοφία Κομποτιάτη
Συμμετέχουν οι εικαστικοί: Μαρία Βαρελά, Παναγιώτης Ευαγγελίδης, Πέτρος Ευσταθιάδης, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Ελευθερία Κοτζάκη, Αριστείδης Λάππας, Αγγελική Μπόζου, Λυκούργος Πορφύρης, Αντιγόνη Τσαγκαροπούλου, Αλέξης Φιδετζής
Συμμετέχουν στο παράλληλο πρόγραμμα: Αλέξανδρος Ευκλείδης, Γιώργος Κουμεντάκης, Στέλλα Κουρμπανά, Έλενα Ματθαιοπούλου, Γιάννης Μπελώνης, Παναγής Παγουλάτος, Τότα Πρίτσα, Ζωή Τζαμτζή, Φάτμα Φαϊάντ
Στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το δεύτερο μέρος του Unboxing Callas, ενός εικαστικού προγράμματος σε επιμέλεια Βασίλη Ζηδιανάκη το οποίο αντλεί έμπνευση από το unboxing, όπως αυτό έγινε δημοφιλές μέσα από ψηφιακές κοινότητες, δηλαδή μια τελετουργική διαδικασία καταγραφής της πρώτης επαφής με ένα αντικείμενο.
Η έκθεση Unboxing Callas: Μια αρχειακή εξερεύνηση στη συλλογή Πυρομάλλη και το αρχείο της ΕΛΣ, εμπνέεται από προσωπικές ιστορίες, μνήμες και αρχειακά αντικείμενα της Μαρίας Κάλλας δημιουργώντας έναν συλλογικό καλλιτεχνικό απολογισμό της πορείας της.
Τα αντικείμενα προέρχονται από τις αρχειακές συλλογές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, αλλά και από συλλογές που απέκτησε πρόσφατα, όπως το αρχείο του συλλέκτη Δημήτρη Πυρομάλλη για την τέχνη και τη ζωή της Μαρίας Κάλλας, καθώς και το φωτογραφικό αρχείο του Κλεισθένη Δασκαλάκου. Επιπλέον, η έκθεση θα αναδείξει μοναδικό υλικό από το Αρχείο Κατίνας Παξινού και Αλέξη Μινωτή –μια ευγενική παραχώρηση του ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ–, καθώς επίσης και υλικό από το Ίδρυμα Γιάννη Τσαρούχη. Παράλληλα θα παρουσιάσει πρωτότυπες δημιουργίες σύγχρονων καλλιτεχνών εμπνευσμένες από το σύνολο του αρχείου.
Πρόκειται για μια επιτελεστική έκθεση αρχειακού υλικού, με το σύνολο της συλλογής να παρουσιάζεται σε μεγάλα τραπέζια εργασίας σαν ένα μεγάλο εργαστήριο όπου ερευνητές και καλλιτέχνες δουλεύουν πάνω σε αυτό το αρχείο· το ταξινομούν, το συντηρούν, το καταγράφουν, το αρχειοθετούν και επανερμηνεύουν τα τεκμήριά του.
Η σύνθεση διαφορετικών αρχείων και πρωτότυπου καλλιτεχνικού έργου στο πλαίσιο αυτής της έκθεσης λειτουργεί ως μια επιμελητική πρακτική επανόρθωσης· αφενός μέσα από τις αφηγήσεις που προσφέρει και αφετέρου από τις πρακτικές συντήρησης, αρχειοθέτησης και τεκμηρίωσης που συνέβησαν κατά τη διαμόρφωσή της, αλλά και που θα συμβαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της έκθεσης, σε ένα παράλληλο πρόγραμμα. Ταυτόχρονα ο σχεδιασμός της έκθεσης είναι πλήρως βιώσιμος καθώς χρησιμοποιεί αρχειακά κουτιά και κατασκευές της ΕΛΣ οι οποίες προσφέρονται για επανάχρηση. Τα πρωτότυπα καλλιτεχνικά έργα δίνουν πρόσβαση σε ιστορίες και στάσεις που έχουν αποσιωπηθεί, ή παραλειφθεί από το κυρίαρχο αφήγημα, προσφέροντας μια ευκαιρία επανεξέτασης του μύθου της Κάλλας, διατηρώντας πάντα αναλλοίωτη την καλλιτεχνική προσφορά της.
Είσοδος ελεύθερη
Χορηγός Προγράμματος Έτους Κάλλας: ΔΕΗ
Μέγας Δωρητής & Δωρητής Προγράμματος Έτους Κάλλας: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Προβολή
Μαίρη, Μαριάνα, Μαρία – Τα άγνωστα ελληνικά χρόνια της Κάλλας
Ένα ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λούρα
2 Δεκεμβρίου 2023
Ώρα έναρξης: 19.30
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ΕΛΣ – ΚΠΙΣΝ
Ιδέα, έρευνα, σενάριο: Βασίλης Λούρας
Σκηνοθεσία: Μιχάλης Ασθενίδης, Βασίλης Λούρας
Διεύθυνση φωτογραφίας: Φώτης Ζυγούρης
Παραγωγός: Στέλλα Αγγελέτου
Καλλιτεχνική συνεργάτιδα οργάνωσης παραγωγής: Ηώ Καλοχρήστου
Επιστημονικοί σύμβουλοι: Άρης Χριστοφέλλης, Σοφία Κομποτιάτη
Μια συμπαραγωγή της ΕΛΣ με την εταιρεία παραγωγής ESCAPE
Στις 2 Δεκεμβρίου 2023, ημέρα που συμπληρώνονται τα 100 χρόνια από τη γέννηση της Μαρίας Κάλλας, θα κάνει πρεμιέρα στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος ένα νέο ντοκιμαντέρ για την κορυφαία υψίφωνο του 20ού αιώνα, η οποία έκανε τα πρώτα σημαντικά βήματα της σταδιοδρομίας της στην Ελλάδα. Το ντοκιμαντέρ του Βασίλη Λούρα, μια συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με την εταιρεία παραγωγής ESCAPE, εστιάζει στα χρόνια κατά τα οποία έλαβε την καλλιτεχνική της μόρφωση και ερμήνευσε τους πρώτους της ρόλους στη Λυρική Σκηνή (1937-1945), καθώς επίσης και στις τρεις μεταγενέστερες εμφανίσεις της στο Ηρώδειο (1957) με το Φεστιβάλ Αθηνών και στην Επίδαυρο (1960 και 1961) με την Εθνική Λυρική Σκηνή.
Από το 1937 που φθάνει στην Ελλάδα στην ηλικία των 14 ετών, η Μαίρη Καλογεροπούλου ξεκινά μαθήματα τραγουδιού στο Εθνικό Ωδείο με δασκάλα τη Μαρία Τριβέλλα. Ήδη το 1938 κάνει την πρώτη της δημόσια εμφάνιση στον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός στις ετήσιες επιδείξεις του Ωδείου. Το 1939 ανοίγει ο πιο σημαντικός κύκλος των σπουδών της, καθώς ξεκινά στο Ωδείο Αθηνών με δασκάλα τη θρυλική Ισπανίδα υψίφωνο Ελβίρα ντε Ιντάλγκο.
Έναν χρόνο αργότερα η Ιντάλγκο προτείνει στον Κωστή Μπαστιά, διευθυντή της Λυρικής Σκηνής και του Εθνικού (τότε Βασιλικού) Θεάτρου, να προσλάβει την Καλογεροπούλου στη Λυρική ως χορωδό προκειμένου να έχει τους αναγκαίους πόρους για να συνεχίσει τη μελέτη της. Το πρώτο της συμβόλαιο με τη Λυρική έχει ημερομηνία 20 Ιουνίου 1940 και η δεκαεπτάχρονη υψίφωνος υπογράφει ως Μαριάνα Καλογεροπούλου. Από το 1940 έως και το 1945 (που θα επιστρέψει στη Νέα Υόρκη), μέσα στη σκοτεινή εποχή του πολέμου, η Καλογεροπούλου δοκιμάζεται στους πρώτους μεγάλους ρόλους της. Παρά τις δύσκολες σχέσεις με τη μητέρα της, τον ανταγωνισμό που αντιμετώπισε από μερίδα συναδέλφων της και τις αδικίες που υπέστη μετά την αποχώρηση των Γερμανών, η Μαρία Καλογεροπούλου αναχωρεί τον Σεπτέμβριο του 1945 ως μια έτοιμη πρωταγωνίστρια ευρέως γνωστή στους φίλους της Λυρικής στην Αθήνα, με στέρεη εκπαίδευση και μεγάλη σκηνική εμπειρία. Δεν είναι τυχαίο ότι, λίγους μήνες αργότερα, μετά από ακρόαση η Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης τής προτείνει το πρώτο της συμβόλαιο. Το 1957 η Μαρία Μενεγκίνι-Κάλλας επιστρέφει στην Αθήνα για να ανοίξει το Φεστιβάλ Αθηνών στο Ηρώδειο, όμως γίνεται αντικείμενο μιας ντροπιαστικής επίθεσης από το δημοσιογραφικό και πολιτικό κατεστημένο της εποχής. Το 1960, ως Μαρία Κάλλας πλέον, μετά από πρόσκληση του Κωστή Μπαστιά, ερμηνεύει στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου τη Νόρμα του Μπελλίνι και την επόμενη χρονιά τη Μήδεια του Κερουμπίνι.
Μέσα από αρχειακό υλικό, συνεντεύξεις συναδέλφων της, ανθρώπων που έζησαν τα γεγονότα, αλλά και από μεταγενέστερες συνεντεύξεις της ίδιας της Κάλλας, το ντοκιμαντέρ επιχειρεί να συγκεντρώσει από κάθε δυνατή πηγή θραύσματα πληροφοριών και τα στοιχεία εκείνα που θα τεκμηριώσουν, θα διηγηθούν και θα φωτίσουν την πιο άγνωστη –αλλά και ταυτόχρονα τόσο καθοριστική για τη μετέπειτα πορεία της– περίοδο της ζωής της Κάλλας, η οποία έχει υποβαθμιστεί ή ακόμα και αγνοηθεί στις δεκάδες απόπειρες βιογραφίας της.
Χορηγός Προγράμματος Έτους Κάλλας: ΔΕΗ
Μέγας Δωρητής & Δωρητής Προγράμματος Έτους Κάλλας: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Αναβίωση
Μποέμ
Τζάκομο Πουτσίνι
9, 12, 17, 27, 29, 31 Δεκεμβρίου 2023 & 2 Ιανουαρίου 2024
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Οντρέι Όλος
Σκηνοθεσία: Γκρέιαμ Βικ
Αναβίωση σκηνοθεσίας: Κατερίνα Πετσατώδη
Σκηνικά, κοστούμια: Ρίτσαρντ Χάντσον
Φωτισμοί: Τζουζέππε ντι Ιόριο
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Στους βασικούς ρόλους οι Γιάννης Χριστόπουλος, Βασιλική Καραγιάννη, Τσέλια Κοστέα, Διονύσης Σούρμπης, Νίκος Κοτενίδης, Τάσος Αποστόλου κ.ά.
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής
Επτά χρόνια μετά την τελευταία παρουσίαση της Μποέμ στην Εθνική Λυρική Σκηνή, το διαχρονικό και δημοφιλέστατο αριστούργημα του Τζάκομο Πουτσίνι επιστρέφει στην εμβληματική σκηνοθεσία του Γκρέιαμ Βικ, ενός πραγματικού μποέμ της λυρικής τέχνης που έφυγε πρόσφατα από τη ζωή.
Με φόντο το παγωμένο χριστουγεννιάτικο Παρίσι, η Μποέμ μιλάει για τον έρωτα ανάμεσα στον ποιητή Ροντόλφο και τη ράφτρα Μιμή, από τη στιγμή που συναντιούνται σε μια παγωμένη σοφίτα έως τον θάνατό της από φυματίωση. Ο Πουτσίνι με τη μουσική του μεταφέρει με τρόπο συγκλονιστικό στον θεατή όλη την παλέτα των συναισθημάτων: την ανεμελιά, τη χαρά, τον μεγάλο έρωτα, την απόγνωση. Η Μποέμ βασίζεται στη νουβέλα Σκηνές απ’ την μποέμικη ζωή (1845/48, 1851) του Ανρί Μυρζέρ και πρωτοπαρουσιάστηκε το 1896 στο Βασιλικό Θέατρο του Τορίνου υπό τη διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι.
Η Εθνική Λυρική Σκηνή τιμά τον Γκρέιαμ Βικ, «τον άνθρωπο που έσωσε την όπερα στη Βρετανία», όπως είχε γράψει η βρετανική εφημερίδα Telegraph, και παρουσιάζει τη δική του ανάγνωση στην Μποέμ, τη δράση της οποίας επέλεξε να μεταφέρει από το Παρίσι του 19ου στην Αθήνα του 21ου αιώνα, δημιουργώντας μια παράσταση ορόσημο για το ελληνικό λυρικό θέατρο.
«Επιχειρήσαμε να ξεδιπλώσουμε την ουσία του έργου, ώστε να υπάρχει κάτι το οικουμενικό που θα ταιριάζει σε κάθε εποχή. Όχι τόσο ως διαχρονικότητα όσο ως διαπίστωση ότι η ανθρωπότητα δεν αλλάζει ποτέ· ο θάνατος θα είναι πάντα θάνατος, η φτώχεια θα είναι φτώχεια και οι φοιτητές θα είναι φοιτητές», εξηγεί ο Βικ στο σημείωμά του για την πρεμιέρα της παραγωγής τη σεζόν 2007/08. Από τη Σκάλα του Μιλάνου, τη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, την Όπερα του Παρισιού, την Εθνική Όπερα της Αγγλίας και τη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, το Φεστιβάλ του Ζάλτσμπουργκ, την Όπερα του Βερολίνου, το Μπολσόι και το Μαριίνσκι έως τις παλιές αποθήκες και τα εργοστάσια του Μπέρμιγχαμ, ο Γκρέιαμ Βικ ήταν ένας σκηνοθέτης που ήξερε να τολμά, να πειραματίζεται και να καταρρίπτει δημιουργικά τα κλισέ που συνοδεύουν παραδοσιακά την τέχνη της όπερας. Με την ΕΛΣ, εκτός από την Μποέμ, συνεργάστηκε για τον Τάνχωυζερ (2009) και για το δίπτυχο Καβαλλερία ρουστικάνα και Παλιάτσοι (2011).
Τα σκηνικά και τα κοστούμια υπογράφει ο Ρίτσαρντ Χάντσον, ενώ τους φωτισμούς ο Τζουζέππε ντι Ιόριο.
Χορηγός παράστασης: ΔΕΗ
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μπαλέτο • Αναβίωση
Ο καρυοθραύστης
Κωνσταντίνος Ρήγος / Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι
23, 24, 28, 30 Δεκεμβρίου 2023 & 3, 4, 5 Ιανουαρίου 2024
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Γιώργος Ζιάβρας
Χορογραφία, σκηνοθεσία, σκηνικά: Κωνσταντίνος Ρήγος
Κοστούμια: Deux Hommes
Φωτισμοί: Περικλής Μαθιέλλης
Συνεργάτιδα αρχιτέκτονας: Μαίρη Τσαγκάρη
Βίντεο: Βασίλης Κεχαγιάς
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Με την Ορχήστρα, τους Α΄ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους, το Corps de ballet και την Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής
Με τη συμμετοχή σπουδαστών της Ανώτερης Επαγγελματικής Σχολής Χορού ΕΛΣ
Ο Διευθυντής του Μπαλέτου της ΕΛΣ Κωνσταντίνος Ρήγος επιστρέφει στον Καρυοθραύστη με στόχο να εξελίξει τη χορογραφία που πρωτοπαρουσίασε το 2022. Άλλωστε η σχεδόν εμμονική του σχέση με τον αγαπημένο του συνθέτη Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι μετράει πολλές αναγνώσεις μέσα στη δημιουργική του πορεία.
Στον Καρυοθραύστη ο Ρήγος βλέπει το έργο μέσα από τα παιδιά που νιώθουν ότι βρίσκονται στο περιθώριο και είναι αναγκασμένα να δημιουργήσουν τα δικά τους όνειρα σε έναν κόσμο που «διέλυσαν οι μεγάλοι». Το σκηνικό της παράστασης είναι ένα γυάλινο δωμάτιο-βιτρίνα μέσα από το οποίο η Μαρί-Κλάρα θα ονειρευτεί και θα ταξιδέψει μέσω της φαντασίας της. Το χριστουγεννιάτικο δέντρο της παράστασης είναι μια πλαστική μινιατούρα μέσα στο δωμάτιο-βιτρίνα και η Μαρί-Κλάρα βλέπει το αληθινό μόνο στην οθόνη της. Ο Καρυοθραύστης της γενιάς Ζ ισορροπεί ανάμεσα σε μια σύγχρονη εικόνα και στην κλασική παράδοση του χορού. Τα κοστούμια των Deux Hommes είναι μια μείξη από ποπ, glam, πολύχρωμα, εντυπωσιακά κομμάτια υψηλής ραπτικής και μαζί εθνικές στολές και υφάσματα με επιρροές από παλιότερες παραστάσεις της Λυρικής.
«Παραμονή Χριστουγέννων, η Μαρί-Κλάρα ανοίγει τα δώρα του νονού της και βρίσκει ένα παράξενο παιχνίδι, τον αγαπημένο της Καρυοθραύστη. Στον εύθραυστο παιδικό της κόσμο τα όνειρα και η πραγματικότητα μπερδεύονται γλυκά. Στην αγκαλιά του Καρυοθραύστη θα δει τα πιο υπέροχα όνειρα αλλά και τους πιο τρομακτικούς εφιάλτες. Στη νέα εποχή ο Καρυοθραύστης του Μπαλέτου της ΕΛΣ αναδεικνύει τη σκοτεινή αλλά και τη φωτεινή, φαντασμαγορική πλευρά του γνωστού παραμυθιού. Ένας νέος παράξενος κόσμος δημιουργείται επί σκηνής, όπου το γυάλινο δωμάτιο-βιτρίνα της Μαρί-Κλάρας συναντά τα φωτεινά πολύχρωμα αντικείμενα που αιωρούνται στη σκηνή, τις μπαρόκ πύλες που οδηγούν στα υπόγεια του βασιλείου των ποντικιών, αλλά και το πάμφωτο χριστουγεννιάτικο δέντρο», σημειώνει ο Ρήγος.
Ο Καρυοθραύστης θεωρείται ένα από τα δημοφιλέστερα μπαλέτα του ρεπερτορίου, αφού η συναισθηματική δύναμη και η θεατρικότητα της μουσικής του Τσαϊκόφσκι μαγεύουν διαχρονικά τους μικρούς και μεγάλους θεατές. Στην αρχική δίπρακτη μορφή του, σε χορογραφία του Λεφ Ιβάνοφ και λιμπρέτο του Μαριύς Πετιπά, για το οποίο συνέθεσε τη μουσική του ο Τσαϊκόφσκι, ο Καρυοθραύστης πρωτοπαρουσιάστηκε στο αυτοκρατορικό Θέατρο Μαριίνσκι της Αγίας Πετρούπολης στις 18 Δεκεμβρίου 1892. Η αρχική υπόθεση βασίζεται στο διήγημα Ο καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικιών του Ε.Τ.Α. Χόφμαν.
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Δίπτυχο όπερας • Νέα παραγωγή
Καβαλλερία ρουστικάνα – Πιέτρο Μασκάνι & Παλιάτσοι – Ρουτζέρο Λεονκαβάλλο
25, 28 Ιανουαρίου & 1, 4, 8, 11 Φεβρουαρίου 2024
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Πάολο Καρινιάνι
Σκηνοθεσία: Νίκος Καραθάνος
Σκηνικά, κοστούμια: Λέσλι Τράβερς
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Στους βασικούς ρόλους οι Αρσέν Σογκομονιάν, Δημήτρης Πλατανιάς, Εκατερίνα Γκουμπάνοβα, Τσέλια Κοστέα, Διονύσης Σούρμπης, Γιάννης Καλύβας κ.ά.
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής
Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει μια νέα παραγωγή του δημοφιλέστερου οπερατικού δίπτυχου σε σκηνοθεσία Νίκου Καραθάνου. Ο Καραθάνος, ένας από τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του θεάτρου, θα κάνει το ντεμπούτο του σε έργα του ρεπερτορίου της όπερας δίνοντας μια νέα ανάγνωση στις δύο κορυφαίες όπερες του βερισμού –την Καβαλλερία ρουστικάνα και τους Παλιάτσους– μέσα από τη δική του αναγνωρίσιμη –ποιητική και ταυτόχρονα ρεαλιστική– ματιά. Τα σκηνικά και τα κοστούμια της παραγωγής θα υπογράψει ο διακεκριμένος Βρετανός σκηνογράφος και ενδυματολόγος Λέσλι Τράβερς, ο οποίος εντυπωσίασε με τη σκηνική εγκατάσταση που δημιούργησε για τον πρόσφατο Πύργο του Κυανοπώγωνα της ΕΛΣ.
Η Καβαλλερία ρουστικάνα –δηλαδή ο Αγροτικός ιπποτισμός– και οι Παλιάτσοι, τα δύο αυτά κορυφαία δείγματα του κινήματος που έμεινε γνωστό ως «βερισμός» (από την ιταλική λέξη vero που σημαίνει αληθινός) και το οποίο εκφράζει τον ρεαλισμό στην ιταλική όπερα, αποτελούν ταυτόχρονα το δημοφιλέστερο δίπτυχο σε ολόκληρη την ιστορία της όπερας.
Η Καβαλλερία ρουστικάνα κέρδισε το 1890 τον διαγωνισμό για μονόπρακτες όπερες του Ιταλού εκδότη Εντοάρντο Σοντσόνιο, ο οποίος αναζητούσε ταλέντα στη νέα γενιά Ιταλών συνθετών. Δύο χρόνια αργότερα παρουσιάστηκαν στο Μιλάνο οι Παλιάτσοι, όπερα σε δύο πράξεις με πρόλογο, υπό τη μουσική διεύθυνση του Αρτούρο Τοσκανίνι, και σημείωσαν τεράστια επιτυχία. Η άρια «Γέλα, παλιάτσο» έγινε παγκοσμίως διάσημη χάρη στον θρυλικό Ιταλό τενόρο Ενρίκο Καρούζο και μέχρι σήμερα παραμένει συνώνυμη ολόκληρης της λυρικής τέχνης.
Παίρνοντας αποστάσεις από τα πάθη και τα υψηλόφρονα ιδανικά των λυρικών έργων του ρομαντισμού, οι δύο αυτές όπερες εξιστορούν τα πάθη ταπεινών, λαϊκών ανθρώπων του ιταλικού Νότου. Η γεμάτη πάθος μουσική τους ενδυναμώνει το δράμα και δημιουργεί έντονες συγκινήσεις, οι οποίες τους χάρισαν την αθανασία: από την πρώτη μέρα παρουσίασής τους, τα δύο έργα παραμένουν σταθερά στον πυρήνα των λυρικών θεάτρων όλου του κόσμου.
Ο Καραθάνος σημειώνει για τα δύο έργα: «Ποτέ τόσο αίμα δεν πήρε τόσο χειροκρότημα. Ποτέ τέτοιο έγκλημα δεν γέννησε τέτοια μουσική – δεν ήταν μόνο ο θρυλικός Καρούζο, ο Κόππολα και ο Νονός του, ο Σκορσέζε και η μαφία ολόκληρη που δεν κατάφεραν να ξεφύγουν απ’ αυτή τη μουσική… Δεν κατάφερε να ξεφύγει κανένας μας! Μπήκε μες στις κουζίνες μας αποθεώνοντας τα μεσημέρια μας, μας κυνήγησε τ’ απογεύματα τότε που νέοι βγαίναμε πλυμένοι και καθαροί με τη χωρίστρα στη μέση και μας λέρωνε όλο το βράδυ. Καμιά μάνα, κανένας γκόμενος δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί να σιγοτραγουδήσει ή καλύτερα να φωνάξει δυνατά άριες από την Καβαλλερία ρουστικάνα και τους Παλιάτσους, την ώρα που μαγείρευε, την ώρα που φλέρταρε άγρια. Κανείς άνθρωπος φτωχός, ψηλός, χοντρός, βαθύς, ρηχός, πλούσιος δεν μπόρεσε ν’ αντισταθεί στην ιδέα ότι τραγουδάει το “Vesti la giubba”. Τέτοιες στιγμές δεν βλέπει το κοινό μια παράσταση. Ματώνουν τα νιάτα μας».
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μπαλέτο • Νέα παραγωγή
Κάρμεν
Γιόαν Ίνγκερ / Ροντιόν Σεντρίν – Ζωρζ Μπιζέ
7, 10, 14, 15, 18, 25 Φεβρουαρίου 2024
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: θ.α.
Χορογραφία: Γιόαν Ίνγκερ
Δραματουργία: Γκρέγκορ Ακούνια-Πολ
Μουσική: Ροντιόν Σεντρίν – Ζωρζ Μπιζέ
Νέα ενορχήστρωση της μουσικής του Μπιζέ: Άλβαρο Ντομίνγκεθ
Μουσική σύνθεση: Μαρκ Άλβαρες
Σκηνικά: Κουρτ Άλλεν Βίλμερ και Λετίθια Γκανιάν (AAPEE) με το στούντιο deDos
Κοστούμια: Δαβίδ Δελφίν
Φωτισμοί: Τομ Bίσσερ
Με την Ορχήστρα, τους Α΄ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους και το Corps de ballet της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει μια νέα παραγωγή του μπαλέτου Κάρμεν, σε χορογραφία του σπουδαίου Σουηδού χορογράφου Γιόαν Ίνγκερ, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε το 2015 στη Μαδρίτη από το Εθνικό Μπαλέτο της Ισπανίας.
Ο διακεκριμένος χορευτής και χορογράφος Γιόαν Ίνγκερ, με τη μακροχρόνια, εξαιρετικά επιτυχημένη διαδρομή στο Nederlands Dans Theater, καθώς και σε άλλες σημαντικές ευρωπαϊκές ομάδες χορού, δημιούργησε το μπαλέτο Κάρμεν για το Εθνικό Μπαλέτο της Ισπανίας, όπου και σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία. O Ίνγκερ ανέλαβε το ρίσκο και την πρόκληση να δημιουργήσει μια καινούρια χορογραφία για την ηρωίδα του Μπιζέ, η οποία θεωρείται το σύμβολο του έρωτα και της ελευθερίας, θέτοντας ως προτεραιότητά του μια διαφορετική ανάγνωση της διάσημης ιστορίας. Έτσι επέλεξε να επικεντρωθεί στο θέμα της βίας, μέσα όμως από τη ματιά ενός παιδιού. Υπό αυτή την οπτική γωνία ο Ίνγκερ προτρέπει τον θεατή να παρακολουθήσει τη δράση της ιστορίας μέσα από το φίλτρο της αθωότητας.
Ο χορογράφος σημειώνει: «Η δική μου Κάρμεν δεν βασίζεται μόνο στην πρωταγωνίστρια της ιστορίας αλλά, όπως και στην πρωτότυπη νουβέλα του Μεριμέ, το μπαλέτο μου επικεντρώνεται στην ερωτική απόγνωση του Δον Χοσέ, ο οποίος, αποδεχόμενος την ελεύθερη φύση της αγαπημένης του, ξεκινάει έναν δρόμο προς την Κόλαση, ωθούμενος από τα πρωτόγονα ένστικτά του: το πάθος και την εκδίκηση. Υπάρχει ένα στοιχείο μυστηρίου σε αυτόν τον χαρακτήρα: θα μπορούσε να είναι ένα παιδί, θα μπορούσε να είναι ο Δον Χοσέ. Θα μπορούσε ακόμη και να είμαστε εμείς, με την αρχέγονη καλοσύνη μας να έχει πληγωθεί από την εμπειρία της βίας, η οποία, ακόμα και αν δεν κρατάει πολύ, μπορεί να έχει επηρεάσει για πάντα αρνητικά τη ζωή μας και την ικανότητά μας να συνδεόμαστε με τους άλλους».
Στη χορογραφία του Ίνγκερ, η μπαλετική εκδοχή της Κάρμεν των Ροντιόν Σεντρίν – Ζωρζ Μπιζέ «συνομιλεί» με τη μουσική σύνθεση του Μαρκ Άλβαρες. Τη δραματουργία υπογράφει ο Γκρέγκορ Ακούνια-Πολ, τα σκηνικά οι Κουρτ Άλλεν Βίλμερ και Λετίθια Γκανιάν, τα κοστούμια ο Δαβίδ Δελφίν και τους φωτισμούς ο Τομ Bίσσερ.
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ & Δωρητής παράστασης: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Νέα παραγωγή
Πρώτη παρουσίαση από την Εθνική Λυρική Σκηνή
Η Βαλκυρία
Ρίχαρντ Βάγκνερ
10, 13, 16, 19, 24, 31 Μαρτίου 2024
Ώρα έναρξης: 17.30
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Συμπαραγωγή με τη Βασιλική Όπερα της Δανίας
Μουσική διεύθυνση: Φιλίπ Ωγκέν
Σκηνοθεσία: Τζων Φούλτζεϊμς
Σκηνικά, κοστούμια: Τομ Σκατ
Φωτισμοί: Ντ. Μ. Γουντ
Στους βασικούς ρόλους οι Κάθριν Φόστερ, Τόμμι Χακάλα, Άλλισον Όουκς, Στέφαν Φίνκε, Μαρίνα Προυντένσκαγια, Πέτρος Μαγουλάς κ.ά.
Με Μονωδούς και την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
Το πρώτο έργο του Ρίχαρντ Βάγκνερ που παρουσιάζεται στις νέες εγκαταστάσεις της Εθνικής Λυρικής Σκηνής είναι γεγονός. Η Βαλκυρία έρχεται στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος σε μια διεθνή συμπαραγωγή της ΕΛΣ με τη Βασιλική Όπερα της Δανίας. Διευθύνει ο διεθνώς καταξιωμένος αρχιμουσικός Φιλίπ Ωγκέν, ο οποίος έχει διακριθεί στο έργο του Βάγκνερ και σκηνοθετεί ο διακεκριμένος Βρετανός σκηνοθέτης Τζων Φούλτζεϊμς.
Μια από τις σημαντικότερες και ταυτόχρονα δημοφιλέστερες όπερες παγκοσμίως, η Βαλκυρία, η οποία παρουσιάζεται για πρώτη φορά από την Εθνική Λυρική Σκηνή, είναι το δεύτερο μέρος της τετραλογίας Το δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ [Der Ring des Nibelungen] του Ρίχαρντ Βάγκνερ. Η σύνθεση του κολοσσιαίου αυτού έργου, στα πρότυπα της τριλογίας Ορέστεια του Αισχύλου, απασχόλησε τον Βάγκνερ επί πολλά χρόνια. Είναι καρπός των ιδεολογικών ζυμώσεων που κυριαρχούσαν στον γερμανικό χώρο κατά τα μέσα του 19ου αιώνα και των οποίων μετείχε ο συνθέτης τα έτη 1841 έως 1849 κατά την παραμονή του στη Δρέσδη. Αντλώντας έμπνευση από τη μυθολογία των χωρών του Βορρά, ο Βάγκνερ –που έχει γράψει επίσης το ποιητικό κείμενο του έργου– θέλησε μέσα από το Δαχτυλίδι να ασκήσει κριτική στην πρωτοβιομηχανική κοινωνία της εποχής του, στον θεσμό του γάμου και στις σχέσεις εξουσίας. Μουσικά η Βαλκυρία είναι ένα έργο έντονα δραματικό με πολλές μουσικές καινοτομίες που προσδιόρισαν την εξέλιξη της μουσικής και επηρέασαν τις επόμενες γενιές συνθετών. Διάσημος παραμένει ο «Καλπασμός των Βαλκυριών», τον οποίο ο Φράνσις Φορντ Κόππολα αξιοποίησε στην ταινία του Αποκάλυψη τώρα (1979).
O σκηνοθέτης Τζων Φούλτζεϊμς αναφέρει για την παραγωγή: «Τοποθετήσαμε την όπερα σ’ ένα φανταστικό σύμπαν που εξισορροπεί το μυθικό με το πραγματικό στοιχείο. Ο κόσμος αυτός απηχεί το σήμερα χωρίς όμως να περιορίζεται σ’ έναν συγκεκριμένο χρόνο και τόπο. Ο κεντρικός χαρακτήρας της όπερας είναι στην πραγματικότητα ο Βόταν – καθώς συμβιβάζεται με τις συνέπειες των επιλογών του, συνειδητοποιώντας ότι το μεγαλεπήβολο σχέδιό του θα καταρρεύσει και ότι πρέπει να εγκαταλείψει πρώτα τον γιο του και μετά την κόρη του και να έρθει αντιμέτωπος με τον θάνατό του. Ο θάνατος αυτός ωστόσο δεν είναι μόνο δικός του – νοείται και σε ένα ευρύτερο οικολογικό πλαίσιο, μιας και ο κόσμος τον οποίο έχει εκμεταλλευτεί βρίσκεται επίσης αντιμέτωπος με έναν θάνατο. Τον βλέπουμε ως μια φιγούρα εξουσίας του εικοστού πρώτου αιώνα – όχι ως έναν βιομήχανο του δέκατου ένατου αιώνα όπως τόσο συχνά παρουσιάζεται, αλλά αντ’ αυτού ως έναν δημιουργικό επιχειρηματία· ίσως αρχιτέκτονα ή ηγέτη μιας τεράστιας μιντιακής αυτοκρατορίας».
Χορηγός παράστασης: Τράπεζα Πειραιώς
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ & Δωρητής παράστασης: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Νέα παραγωγή
Η άνοδος και η πτώση της πόλης Μαχαγκόννυ
Κουρτ Βάιλ / Μπέρτολτ Μπρεχτ
12, 14, 17, 19, 21, 25 Απριλίου 2024
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Μουσική διεύθυνση: Μίλτος Λογιάδης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουβαρδάς
Σκηνικά: Εύα Μανιδάκη
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Φωτισμοί: Ράινχαρτ Τράουπ
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Στους βασικούς ρόλους οι Άννα Αγάθωνος, Χρήστος Κεχρής, Τάσος Αποστόλου, Μαρισία Παπαλεξίου, Γιάννης Καλύβας, Χάρης Ανδριανός, Γιάννης Γιαννίσης κ.ά.
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Μια νέα παραγωγή του αριστουργήματος του 20ού αιώνα των Μπρεχτ και Βάιλ υπογράφει ο κορυφαίος Έλληνας θεατρικός σκηνοθέτης και πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου Γιάννης Χουβαρδάς. Μετά τη μεγάλη επιτυχία της Υπόθεσης Μακρόπουλου του Γιάνατσεκ το 2018 ο Χουβαρδάς επιστρέφει στην Εθνική Λυρική Σκηνή για να παρουσιάσει τη «χρυσή πόλη των ονείρων μας που γίνεται σκόνη και αφανίζεται μπροστά στα μάτια μας» στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ, σε μια πολιτική ανάγνωση, με στιγμές «αγανάκτησης και απελπισίας».
Η πολιτική-σατιρική αυτή όπερα σε στίχους Μπέρτολτ Μπρεχτ και μουσική Κουρτ Βάιλ πρωτοπαρουσιάστηκε στη Λειψία το 1930, αλλά λίγα χρόνια αργότερα απαγορεύτηκε από τους Ναζί. Το έργο περιγράφει την άνοδο και την πτώση μιας πόλης του κέρδους και των ηδονών, ασκώντας κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα, όπως γινόταν αντιληπτό στο ιδεολογικό πλαίσιο της μεσοπολεμικής Γερμανίας της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης.
Για την όπερα αυτή ο Βάιλ συνέθεσε μερικά από τα γνωστότερα τραγούδια του, όπως το «Τραγούδι της Αλαμπάμας» και το «Τραγούδι του Μπενάρες», τα οποία στη συνέχεια αυτονομήθηκαν, με αποτέλεσμα να τα ακούει κανείς και ξεχωριστά από διάσημους ερμηνευτές, από τη Λόττε Λένια έως τους Doors και τον Ντέιβιντ Μπάουι.
Όπως ήταν σύνηθες κατά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, στο πλαίσιο της συνομιλίας της κλασικής με την «εμπορική» μουσική, ο Κουρτ Βάιλ πειραματίστηκε με διάφορα είδη, όπως η τζαζ και το ράγκταϊμ, τα οποία ενσωματώνει στη μουσική γλώσσα του έργου.
O Γιάννης Χουβαρδάς σημειώνει για τη νέα παραγωγή του έργου των Μπρεχτ – Βάιλ:
«Ας ξεκινήσουμε επιτέλους για το Μαγαγκόννυ, τη χρυσή πόλη των ονείρων μας, που εκτείνεται στις Ακτές της Παρηγοριάς μακριά από τη βουή του κόσμου.
Εδώ στο Μαχαγκόννυ η ζωή είναι υπέροχη.
Ακόμα και στο Μαχαγκόννυ όμως, υπάρχουν στιγμές αγανάκτησης και απελπισίας.
Ήρθε η ώρα για να απαντήσουμε με συντριβή στα ερωτήματα του Θεού για την αμαρτωλή ζωή μας.
Το υπέροχο Μαχαγκόννυ γίνεται σκόνη και αφανίζεται μπροστά στα μάτια μας.
Στον επικό, φαντασμαγορικό και απολύτως κατασκευασμένο κόσμο των Μπρεχτ – Βάιλ, ο παγκόσμιος καπιταλισμός χορεύει φορώντας τις μπότες με τα σπιρούνια των πιονιέρων του Τέξας και κρατώντας τα μακρύκανα περίστροφα των πιστολέρο της Άγριας Δύσης. Και όταν τραγουδάει, δανείζεται την αρρενωπή φωνή του Τζων Γουέιν και την ντελικάτη άχνα των κοριτσιών που ξημεροβραδιάζονται στα μεθυσμένα σαλούν».
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Μπαλέτο • Νέα παραγωγή
Κοππέλια
Έντουαρντ Κλουγκ / Λεό Ντελίμπ, Μίλκο Λαζάρ
11, 12, 15, 17, 18 Μαΐου 2024
Ώρα έναρξης: 19.30 (Κυριακή: 18.30)
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Ιδέα, λιμπρέτο, χορογραφία: Έντουαρντ Κλουγκ
Σκηνικά: Μάρκο Γιάπελ, Νίκα Ζούπαντς
Κοστούμια: Λέο Κούλας
Φωτισμοί: Τομάς Πριμζλ
Δραματουργία: Σάρα Μπρούζις, Μαξιμίλιαν Σάφενμπεργκερ
Με τους Α΄ Χορευτές, τους Σολίστ, τους Κορυφαίους και το Corps de ballet της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Μια νέα παραγωγή του μπαλέτου Κοππέλια θα παρουσιάσει το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στη χορογραφία του διακεκριμένου Σλοβένου χορογράφου Έντουαρντ Κλουγκ, ενός από τους σημαντικότερους Ευρωπαίους καλλιτέχνες που έχουν συνδεθεί με την τέχνη του χορού.
Η Σουανίλντα και ο Φραντς ετοιμάζονται να παντρευτούν, όμως εκείνη αρχίζει να αμφιβάλλει για την αγάπη του, όταν ο Φραντς ανταποκρίνεται στις προτάσεις της μυστηριώδους Κοππέλιας. Τυχαία, η Σουανίλντα ανακαλύπτει ότι η εκπληκτικά όμορφη Κοππέλια είναι απλώς μια μηχανική κούκλα και τότε καταστρώνει ένα σχέδιο για να ξανακερδίσει την καρδιά του αρραβωνιαστικού της. Το κλασικό μπαλέτο του Ντελίμπ βασίζεται στο διήγημα του Ε.Τ.Α. Χόφμαν «Ο Ζάντμαν», όμως εδώ το σχεδόν τρομακτικό στοιχείο μιας ζωντανής κούκλας τοποθετείται στο φόντο ενός ιδανικού κόσμου.
Ο Έντουαρντ Κλουγκ καταφέρνει να συνδυάσει τις δύο όψεις της ιστορίας μέσα από τον κινησιολογικό κώδικα του σύγχρονου χορού, συμπληρώνοντας τη ζωηρή πρωτότυπη μουσική του Λεό Ντελίμπ με νέες συνθέσεις του Μίλκο Λαζάρ. Το σκηνικό που δημιούργησε η σκηνογράφος Νίκα Ζούπαντς δημιουργεί μια σαγηνευτική ατμόσφαιρα στη σκηνή, περιβάλλοντας την Κοππέλια. Ο Κλουγκ δημιουργεί έναν μυστηριώδη, παράξενο κόσμο, μέσα από τη μαγεία της ομορφιάς.
Ο χορογράφος αναφέρει: «Η Κοππέλια είναι ένα από τα παλαιότερα και πιο φημισμένα κλασικά μπαλέτα. Η χορογραφία μου είναι μια χαλαρή προσαρμογή του διηγήματος του Χόφμαν, η οποία διατηρεί ορισμένα από τα στοιχεία της πλοκής του. Από την αρχή ήξερα ότι έπρεπε να κάνω πιο ελκυστική την πλοκή του έργου, για να προκαλέσω το σημερινό κοινό. Για να το πετύχω αυτό άρχισα να εργάζομαι πάνω σε ένα νέο λιμπρέτο. Παράλληλα, ζήτησα από τον συνθέτη Μίλκο Λαζάρ να γράψει συμπληρωματική μουσική, που θα έδινε έμφαση στην ατμόσφαιρα του σκοτεινού ρομαντισμού του έργου του Χόφμαν, σε αντίθεση με τον γοητευτικό ρομαντισμό του Ντελίμπ, διατηρώντας, πάντα, τη γοητεία του αρχικού μπαλέτου».
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Νέα παραγωγή
Τουραντότ
Τζάκομο Πουτσίνι
2, 5, 8, 11 Ιουνίου 2024
Ώρα έναρξης: 21.00
Ωδείο Ηρώδου Αττικού
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Μουσική διεύθυνση: Φιλίπ Ωγκέν
Σκηνοθεσία: Αντρέι Σερμπάν
Σκηνικά, κοστούμια: Χλόη Ομπολένσκι
Φωτισμοί: Ζαν Καλμάν
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Διεύθυνση παιδικής χορωδίας: Κωνσταντίνα Πιτσιάκου
Στους βασικούς ρόλους οι Κάθριν Φόστερ, Τσέλια Κοστέα, Πέτρος Μαγουλάς, Γιάννης Χριστόπουλος, Γιάννης Καλύβας κ.ά.
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα, τη Χορωδία και την Παιδική Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής
Για να τιμήσει την επέτειο των 100 ετών από τον θάνατο του Τζάκομο Πουτσίνι, η Εθνική Λυρική Σκηνή ανέθεσε σε δύο κορυφαίους καλλιτέχνες της όπερας τη δημιουργία μιας νέας παραγωγής για την Τουραντότ, την τελευταία όπερα του συνθέτη. Τη σκηνοθεσία θα υπογράψει ένας από τους κορυφαίους σκηνοθέτες του θεάτρου και της όπερας παγκοσμίως, ο Αντρέι Σερμπάν, ο οποίος αναγνωρίζεται διεθνώς για τις καινοτόμες και εικονοκλαστικές σκηνοθεσίες του. Μαζί με τη σπουδαία του πορεία στο θέατρο σε Ευρώπη και Αμερική, αλλά και τη διδασκαλία στο Columbia της Νέας Υόρκης, ο Σερμπάν έχει σκηνοθετήσει εμβληματικές παραγωγές όπερας σε όλα τα κορυφαία λυρικά θέατρα και φεστιβάλ του πλανήτη, ενώ κάποιες από αυτές, όπως π.χ. η Τουραντότ στο Λονδίνο, ο Βέρθερος στη Βιέννη και η Λουτσία ντι Λαμμερμούρ στο Παρίσι, παραμένουν στο ρεπερτόριο των θεάτρων και εξακολουθούν να παίζονται για δεκαετίες.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια θα υπογράψει στην πρώτη της συνεργασία με την ΕΛΣ η σπουδαία διεθνής Ελληνίδα σκηνογράφος και ενδυματολόγος Χλόη Ομπολένσκι. Η Ομπολένσκι ξεκίνησε την πορεία της στο θέατρο ως βοηθός του Γιάννη Τσαρούχη και της συνεργάτιδας του Βισκόντι Λίλα ντε Νόμπιλι, ενώ συνεργάστηκε στενά με τον Πήτερ Μπρουκ υπογράφοντας τα σκηνικά και τα κοστούμια σε εμβληματικές θεατρικές και κινηματογραφικές παραγωγές του όπως, μεταξύ άλλων, η Μαχαμπαράτα. Στην όπερα έχει υπογράψει ιστορικές παραγωγές στο Ζάλτσμπουργκ, το Αιξ αν Προβάνς, τη Σκάλα του Μιλάνου, τη Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, την Εθνική Όπερα της Αγγλίας, το Λα Μονναί, την Κωμική Όπερα του Παρισιού, ενώ θερμότατη υποδοχή είχε λάβει και η συνεργασία της με τον Λευτέρη Βογιατζή για την Αντιγόνη στην Επίδαυρο.
Η Τουραντότ, η τελευταία όπερα του Τζάκομο Πουτσίνι, είναι η μεγαλοπρεπέστερη όλων. Η υπόθεση διαδραματίζεται σε άλλες εποχές, στη μακρινή και εξωτική Κίνα, όπου η πριγκίπισσα Τουραντότ θα παντρευτεί μόνον όποιον λύσει τα τρία αινίγματα που του θέτει. Όσοι έχουν δοκιμάσει έχουν αποτύχει και το έχουν πληρώσει με τη ζωή τους. Θαμπωμένος από την εκπληκτική ομορφιά της, ένας άγνωστος πρίγκιπας επιμένει να δοκιμάσει την τύχη του και τα καταφέρνει. Όμως, αφού λύσει τα αινίγματα, η Τουραντότ αρνείται να τον παντρευτεί. Ο πρίγκιπας της προσφέρει μια ευκαιρία να απαλλαγεί από τη δέσμευσή της εάν εκείνη ανακαλύψει το όνομά του πριν χαράξει.
Οι καταβολές της διήγησης αυτής ανάγονται στην περσική ποίηση του 12ου αιώνα. Το 1762 την ιστορία της Τουραντότ μετέτρεψε σε θεατρικό έργο ο Βενετσιάνος Κάρλο Γκότσι και ακολούθησε ο Γερμανός Φρήντριχ Σίλλερ. Τον Πουτσίνι ενέπνευσε η εκδοχή του τελευταίου. Η παρτιτούρα του συνδυάζει το ανάλαφρο στοιχείο της Κομέντια ντελ άρτε που ανάγεται στον Γκότσι, τον βαθύ λυρισμό που χαρακτηρίζει όλες τις όπερές του και επιπλέον το στοιχείο της μεγαλοπρέπειας, που αντανακλά τη φανταστική αυτοκρατορική Κίνα. Η όπερα έμεινε ημιτελής, καθώς ο Πουτσίνι πέθανε το 1924 πριν την ολοκληρώσει. Με βάση τα προσχέδιά του την Τουραντότ ολοκλήρωσε ο συνθέτης Φράνκο Αλφάνο (1926), ενώ μια δεύτερη κατάληξη πρότεινε το 2001 ο συνθέτης Λουτσάνο Μπέριο.
Χορηγοί παράστασης: Εταιρεία Mytilineos & Eurobank
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Συναυλία
Αφιέρωμα στον Μανώλη Καλομοίρη
Ιούνιος 2024
Ώρα έναρξης: 19.30
Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος Εθνικής Λυρικής Σκηνής – ΚΠΙΣΝ
Επιμέλεια προγράμματος και μουσικού υλικού: Κέντρο Ελληνικής Μουσικής
Μουσική διεύθυνση: θ.α.
Διεύθυνση Χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Σολίστ: θ.α.
Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Το αφιέρωμα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στον Μανώλη Καλομοίρη έχει διττή σημασία: επιχειρεί αφενός να τονίσει τη σχέση του μεγάλου Έλληνα συνθέτη με το μελόδραμα και την Εθνική Λυρική Σκηνή, αφετέρου να φέρει στο φως δύο εντελώς άγνωστα έργα του.
Στο πρώτο μέρος θα ακουστούν η πρόσφατα αποκατεστημένη Συμφωνική Φαντασία από τον Πρωτομάστορα, η δημοφιλής Σουίτα από το Δαχτυλίδι της μάνας και το συναρπαστικό συμφωνικό ποίημα Μηνάς ο ρέμπελος, κουρσάρος στο Αιγαίο, βασισμένο στο ομώνυμο λογοτεχνικό έργο του Κωστή Μπαστιά, πρώτου Γενικού Διευθυντή της ΕΛΣ. Στο δεύτερο μέρος θα ακουστούν σε παγκόσμια πρώτη εκτέλεση το έργο Στη λευτεριά της Κρήτης για χορωδία και ορχήστρα, και η εμβληματική καντάτα, εμπνευσμένη από τους Βαλκανικούς πολέμους, Ο μαρμαρωμένος βασιλιάς, για δύο φωνές, χορωδία και ορχήστρα, έργο του 1914 σε ποίηση Μυρτιώτισσας.
Ο Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962), σαμιακής καταγωγής, γεννήθηκε στη Σμύρνη, όπου και έλαβε τα πρώτα μαθήματα μουσικής, τα οποία συνέχισε στην Αθήνα και την Κωνσταντινούπολη. Σπούδασε στο Ωδείο της Βιέννης πιάνο, θεωρητικά και σύνθεση. Θεωρείται ο θεμελιωτής της Εθνικής Μουσικής Σχολής στην Ελλάδα. Άντλησε την έμπνευσή του από την ελληνική παράδοση και το ελληνικό τραγούδι καθώς και από την ποίηση και τη λογοτεχνία της εποχής του. Συνέθεσε πάνω από 220 έργα, ανάμεσά τους πέντε όπερες, τρεις συμφωνίες, συμφωνικά ποιήματα, ένα κοντσέρτο για πιάνο, ένα «κοντσερτάκι» για βιολί, κύκλους τραγουδιών για φωνή και ορχήστρα και για φωνή και πιάνο, έργα για πιάνο, μουσική δωματίου, χορωδιακά, καθώς και έργα για παιδιά (χορωδιακά, έργα για πιάνο). Οι όπερές του έχουν παρουσιαστεί επανειλημμένα από την Εθνική Λυρική Σκηνή.
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Όπερα • Αναβίωση
Τραβιάτα
Τζουζέππε Βέρντι
27, 28, 30, 31 Ιουλίου 2024
Ώρα έναρξης: 21.00
Ωδείο Ηρώδου Αττικού
Στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου
Μουσική διεύθυνση: Πιερ Τζόρτζιο Μοράντι
Σκηνοθεσία, χορογραφία, σκηνικά: Κωνσταντίνος Ρήγος
Κοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Φωτισμοί: Χρήστος Τζιόγκας
Συνεργάτιδα αρχιτέκτονας: Μαίρη Τσαγκάρη
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Στους βασικούς ρόλους οι Ναντίν Σιέρρα, Φρέντι Ντε Τομμάζο, Δημήτρης Πλατανιάς, Βασιλική Καραγιάννη κ.ά.
Με Μονωδούς, την Ορχήστρα, τη Χορωδία και το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
H δεύτερη καλοκαιρινή παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού είναι η Τραβιάτα του Βέρντι, σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Ρήγου, η οποία πρωτοπαρουσιάστηκε στο ρωμαϊκό ωδείο το καλοκαίρι του 2019 με ξεχωριστή επιτυχία. Ο άτυχος έρωτας της «Κυρίας με τις καμέλιες» για τον Αλφρέντο Ζερμόν, όπως τον εμπνεύστηκε και τον μελοποίησε ο Τζουζέππε Βέρντι μέσα από μελωδίες μοναδικής δύναμης, οι οποίες γράφονται ανεξίτηλα στο μυαλό και στην καρδιά, θα ζωντανέψει για τέσσερις παραστάσεις από τις 27 έως τις 31 Ιουλίου 2024.
Η όπερα περιγράφει τον έρωτα μιας εταίρας με γόνο καλής οικογένειας του Παρισιού. Η σχέση προκαλεί την αντίδραση της οικογένειας του νέου, το ζευγάρι χωρίζει και ξανασυναντιέται λίγο πριν τον θάνατο της κοπέλας. Η πρεμιέρα της Τραβιάτας στις 6 Μαρτίου 1853 στο Τεάτρο Φενίτσε της Βενετίας αναφέρεται συνήθως ως μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες στην ιστορία της όπερας. Ενάμιση αιώνα αργότερα, το αριστούργημα του Βέρντι αναγνωρίζεται ως ένα από τα πιο δημοφιλή έργα του ρεπερτορίου με εκατοντάδες παραστάσεις κάθε χρόνο στις όπερες όλου του κόσμου και με χιλιάδες θεατών να τις παρακολουθούν εκστατικά.
Ο Κωνσταντίνος Ρήγος σημειώνει για την παραγωγή: «Η Τραβιάτα, παρουσιασμένη στον ιστορικό χώρο του Ηρωδείου, εντάσσεται σε μια απαιτητική όσο και ενδιαφέρουσα συνθήκη: πρέπει κανείς να βρει την ισορροπία μεταξύ των σκηνών της επιδεικτικής ευδαιμονίας και των στιγμών της ιδιωτικότητας. Οι τοίχοι του αρχαίου ωδείου είναι εγγυητές της διαχρονίας και εντάσσουν υποχρεωτικά την αφήγηση στον μεγάλο χρόνο. Στον ενδιάμεσο αυτό χώρο, μεταξύ παρελθόντος και μέλλοντος, η Βιολέττα μοιάζει σταματημένη σε μια εποχή μετέωρη, προσφέροντας στον θεατή την ιστορία της, προϊόν κι αυτή προς κατανάλωση, όπως ήταν και η ίδια. Ο χώρος του Ηρωδείου μοιράζεται ανάμεσα στα κλειστά δωμάτια (που αντιπροσωπεύουν το εσωτερικό ψυχικό τοπίο της ηρωίδας) και στον κόσμο / σκηνή της καταναγκαστικής ηδονής, όπου δεσπόζει ένα τεράστιο τραπέζι. Οι δύο κόσμοι εξελίσσονται παράλληλα, ενώ η ηρωίδα καθρεφτίζεται στο alter ego της, δίνοντας έτσι υπόσταση στην εσωτερική της διχοτομία, που αποτελεί ίσως και το πιο σημαντικό αφηγηματικό στοιχείο του έργου. Η Τραβιάτα είναι η Βιολέττα, γι’ αυτό και η εστίαση στην αποτύπωση των συναισθημάτων της μεγεθύνεται και προβάλλεται στον φθαρμένο από τον χρόνο τοίχο του Ηρωδείου».
Η Αμερικανίδα σούπερ σταρ της όπερας Ναντίν Σιέρρα θα ερμηνεύσει τον ρόλο της Βιολέττας Βαλερύ με τον ανερχόμενο τενόρο Φρέντι Ντε Τομμάζο στον ρόλο του Αλφρέντο Ζερμόν και τον διεθνώς αναγνωρισμένο βαρύτονο Δημήτρη Πλατανιά στον ρόλο του Τζόρτζιο Ζερμόν. Η διακεκριμένη υψίφωνος της ΕΛΣ Βασιλική Καραγιάννη θα ερμηνεύει τον ρόλο του τίτλου στη δεύτερη διανομή.
Χορηγός παράστασης: Alpha Bank
Μέγας Δωρητής ΕΛΣ: Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος