Το 1995 η UNESCO καθιέρωσε την 23η Απριλίου ως την Παγκόσμια Ημέρα Βιβλίου, αφιερωμένη σε δύο μεγάλους δημιουργούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας που «έφυγαν» από τη ζωή την ίδια ημέρα (23 Απριλίου 1616), τους Ουίλιαμ Σαίξπηρ και Μιγκέλ ντε Θερβάντες.
Με αφορμή τον φετινό εορτασμό, παρουσιάζουμε την επετειακή έκδοση «1821. Μνήμες και Μνημεία», η οποία αποτελεί μία από τις δράσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του εορτασμού των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση. Οι θεματικοί άξονες της επετειακής έκδοσης είναι η καταγραφή και η μελέτη της «μνήμης της Επανάστασης» μέσα από την υλικότητα των μνημείων, η πολύμορφη αποτύπωση του μεγάλου αυτού ιστορικού γεγονότος στη συλλογική μνήμη και στο δημόσιο μνημειακό χώρο και η τεράστια σημασία του στο κοινωνικό, ιδεολογικό και πολιτικό πεδίο της ελληνικής εθνικής ιστορίας και διεθνώς, προκειμένου να φωτιστούν ήδη γνωστές αλλά και πιο άγνωστες πτυχές του Αγώνα.
Ο τόμος οργανώνεται σε δύο ενότητες, τις οποίες προλογίζουν σύντομα κείμενα τεκμηρίωσης. Η πρώτη ενότητα «Μνήμες, Ιδέες και Αρχαιότητα» αναδεικνύει τις ιδεολογικές διεργασίες που τροφοδότησαν και νοηματοδότησαν τον Αγώνα, όπως η προβολή των Ελλήνων ως απογόνων των αρχαίων Ελλήνων, ο Φιλελληνισμός και η διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης μέσα από τα κατάλοιπα του παρελθόντος, που θα οδηγήσει τους επαναστατημένους Έλληνες να λάβουν άμεσα μέτρα προστασίας των αρχαιοτήτων. Στην δεύτερη ενότητα «Μνημεία και Επανάσταση» χαράσσεται μία νοερή διαδρομή σε ιστορικούς τόπους και μνημεία, που παρουσιάζονται γεωγραφικά ανά περιφέρεια, με αφετηρία την Πελοπόννησο, όπου πρωτοεκδηλώθηκε η Επανάσταση, και ακολουθεί την εξάπλωσή της σε όλον τον ελλαδικό χώρο.
Την έκδοση σχεδίασε και επιμελήθηκε η Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων δια του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας και πραγματοποιήθηκε με τη συνεργασία των Περιφερειακών και Ειδικών Περιφερειακών Υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού. Την έκδοση προλογίζουν η Υπουργός Πολιτισμού Δρ. Λίνα Μενδώνη, ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού Δρ. Γεώργιος Διδασκάλου, η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς Δρ. Πολυξένη Αδάμ- Βελένη, η Προϊσταμένη της Διεύθυνσης Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Δρ. Αναστασία Λαζαρίδου και η Προϊσταμένη του Τμήματος Εκπαιδευτικών προγραμμάτων και Επικοινωνίας Δρ. Ανδρομάχη Κατσελάκη. Τον γενικό συντονισμό είχε η Δρ. Αναστασία Λαζαρίδου, ενώ τη γενική επιμέλεια οι Δρ. Αναστασία Λαζαρίδου και η Δρ. Ανδρομάχη Κατσελάκη. Τα ευσύνοπτα κείμενα του τόμου συνέγραψαν οι αρχαιολόγοι των αρμόδιων Υπηρεσιών και επεξεργάστηκαν με ιδιαίτερη φροντίδα οι αρχαιολόγοι-μουσειολόγοι του Τμήματος Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων και Επικοινωνίας Δρ. Όλγα Σακαλή και Κρινάνθη Δεληγιάννη. Το άρτιο γραφιστικό αποτέλεσμα οφείλεται στον γραφίστα του ίδιου Τμήματος Σπήλιο Πίστα. Πολύτιμη, επίσης υπήρξε η ερευνητική συμβολή του ιστορικού υποψ. Δρ. Γιάννη Βαρθολομαίου.