Σε μια από τις επιφανέστερες τραγουδίστριες και συνθέτιδες του Μπαρόκ, την Μπάρμπαρα Στρότσι, είναι αφιερωμένη η τρίτη και τελευταία μουσική παράσταση του κύκλου «Ex Femina» (σχεδιασμός-συντονισμός: Θεόδωρος Κίτσος), που φιλοξενείται στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Aυτή τη βραδιά, εξειδικευμένοι ερμηνευτές θα παρουσιάσουν στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος σπάνια έργα, με όργανα εποχής, ενώ το μουσικό μέρος θα συνδυαστεί με τη θεατρική τέχνη και θα εμπλουτιστεί με την εισαγωγική ομιλία «Επανατοποθετώντας τις γυναίκες δημιουργούς στην ιστορία των τεχνών» της Δανάης Στεφάνου, αναπληρώτριας καθηγήτριας ΑΠΘ, και της Σοφίας Μπέμπεζα, θεωρητικού της τέχνης και εικαστικού (ώρα έναρξης: 19.15).
Λαμβάνουν μέρος η Ελένη Μολέσκη (δραματουργός, ηθοποιός), η Έλενα Κρασάκη (υψίφωνος), η Φανή Βοβώνη και η Άντζυ Κασδά (μπαρόκ βιολί), ο Ιάσων Ιωάννου (μπαρόκ βιολοντσέλο), ο Αλέξης Μαστιχιάδης (εκκλησιαστικό όργανο, τσέμπαλο) και ο Θεόδωρος Κίτσος (θεόρβη, καλλιτεχνική και μουσικολογική επιµέλεια).
Αλέξης Μαστιχιάδης © Francesco Andriollo
Σημείωμα του Θεόδωρου Κίτσου
«Η συνεισφορά των ακαδημιών (κύκλοι λογίων με κοινά πνευματικά και επιστημονικά ενδιαφέροντα) στη διατήρηση, τη διάδοση και στον μετασχηματισμό της γνώσης, καθώς και στον στοχασμό και την πνευματική εμπειρία είναι ανυπολόγιστη. Στην Ιταλία του 17ου αιώνα, συνιστούσαν τα σημαντικότερα επίσημα ή ανεπίσημα κέντρα δικτύωσης και διαμόρφωναν ένα περιβάλλον πνευματικής διέγερσης και αναζήτησης, απηχώντας τις ουμανιστικές επιταγές. Στις συναντήσεις των ακαδημιών λάμβαναν χώρα διαλεκτικές αναμετρήσεις επί ποικίλων θεμάτων, σε φιλικό κλίμα, με την εξέταση των διαφορετικών οπτικών και ερμηνειών να αποτελεί θεμελιώδη αρχή. Η μουσική υπήρξε κεντρικό αντικείμενο μελέτης για τις περισσότερες ακαδημίες και βασικό στοιχείο των δραστηριοτήτων τους, όχι μόνο σε θεωρητικό επίπεδο αλλά και σε πρακτικό. Η συμμετοχή των γυναικών, αν και δεν θεωρείτο δεδομένη, ωστόσο δεν αποκλειόταν και, μάλιστα, συχνά ενθαρρυνόταν μέσα στις γενικότερες ελευθεριακές συνθήκες που επικρατούσαν. Οι γυναίκες μπορούσαν να συμμετέχουν ως μέλη (σπάνια), ως συνοδοί, ως συγγραφείς, ως μουσικοί ή κάτω από άλλες ιδιότητες. Η Μπάρμπαρα Στρότσι συγκαταλέγεται στις γυναίκες που συμμετείχαν σε συναθροίσεις ακαδημιών, παρόλο που δεν υπήρξε ποτέ επίσημο μέλος τους.
Η Στρότσι έζησε ως προστατευόμενη του Τζούλιο Στρότσι, καταξιωμένου ποιητή, λιμπρετίστα και κυρίαρχης μορφής των λόγιων κύκλων της Βενετίας, ο οποίος συνεργάστηκε με πολύ σημαντικούς συνθέτες της εποχής, τον Κλάουντιο Μοντεβέρντι και τον Φραντσέσκο Καβάλλι. Πιθανότατα η Μπάρμπαρα ήταν κόρη του (που την απέκτησε με την υπηρέτριά του Ιζαμπέλλα Γκαρτσόνι, όμως αυτή η υπόθεση δεν επιβεβαιώνεται. Ο Στρότσι φρόντισε για τη μόρφωση της Μπάρμπαρας. Διακρίνοντας το μουσικό της ταλέντο, κανόνισε να μαθητεύσει κοντά στον Καβάλλι και στήριξε την έκδοση της πρώτης της συλλογής μαδριγαλιών το 1644 παρέχοντάς της τα ποιητικά κείμενα. Καθώς ο Στρότσι υπήρξε ενεργό και ιδρυτικό μέλος πολλών λογοτεχνικών ακαδημιών (μεταξύ άλλων, της φημισμένης Accademia degli Incogniti), η παρουσία της Μπάρμπαρας στο σπίτι του είχε σημαντικό αντίκτυπο στην πορεία της, αφού της εξασφάλιζε τη διαρκή συναναστροφή με την ελίτ της βενετσιάνικης μουσικής και λογοτεχνικής παραγωγής. Είναι γνωστό ότι η νεαρή τραγουδούσε, ήδη από το 1634, για τους διάφορους letterati του κύκλου του πατέρα της αποσπώντας εκθειαστικά σχόλια από σημαντικές προσωπικότητες όπως o Νικολό Φοντέι ή ο Τζαν Βιντσέντζο Ιμπεριάλε · ο τελευταίος, μάλιστα, το 1635, την αποκάλεσε «μούσα του Παρνασσού».
Το 1637, σε μια προσπάθεια να αναδείξει τόσο το αντικείμενο της μουσικής όσο και τα χαρίσματα της Μπάρμπαρας, ο Στρότσι ιδρύει την Accademia degli Unisoni. Οι αρχές, ο τρόπος λειτουργίας και τα ονόματα των μελών της καταγράφονται σε έκδοση του 1638 (Veglie de’signori unisoni), αφιερωμένη, μάλιστα, στη δεκαεννιάχρονη τότε Μπάρμπαρα. Τα μέλη της ακαδημίας ήταν αξιόλογες προσωπικότητες της πολιτιστικής ζωής της Βενετίας, και σχεδόν όλοι ανήκαν και στη σημαντική Accademia degli Incogniti. Η Στρότσι, αν και δεν ήταν επίσημο μέλος της Ακαδημίας, διατηρούσε σημαντικό ρόλο καθώς αναλάμβανε τη μουσική διάνθιση των συναντήσεων και ως «οικοδέσποινα» έθετε θέματα για τη διαλεκτική αντιπαράθεση μεταξύ των ακαδημαϊκών, επιβραβεύοντας τους καλύτερους.
Στην Accademia degli Unisoni έλαβε χώρα, μεταξύ άλλων, και η αντιπαράθεση του Ματτέο Ντάντολο με τον Τζοβάννι Φραντσέσκο Λορεντάνο σχετικά με το ποιο είναι ικανότερο να συνεγείρει το ερωτικό πάθος, το τραγούδι ή το δάκρυ. Και είναι μεγάλη τύχη που το περιεχόμενο της αντιπαράθεσης αυτής διασώζεται, καθώς έχει καταγραφεί στην έκδοση του Giacomo Sarzina La contesa del canto, e delle lagrime του 1638. Όπως μας πληροφορεί ο Σαρτζίνα στο εισαγωγικό σημείωμα, η Στρότσι ήταν αυτή που παρουσίασε τα επιχειρήματα των δύο ανδρών απαγγέλλοντας και τραγουδώντας. Τονίζει μάλιστα ότι πιο συγκινητική και από τα ίδια τα επιχειρήματα ήταν η ευγλωττία της.
Σε αυτή την αναμέτρηση ανάμεσα στο τραγούδι και στα δάκρυα βασίζεται η παράσταση Ex Femina III. Τότε, αν και οι δύο απόψεις κρίθηκαν ορθές, η πλάστιγγα έγειρε προς το τραγούδι. Ισχύει, άραγε, το ίδιο και σήμερα;»
Τιμές εισιτηρίων
8 € (φοιτητές, νέοι έως 25 ετών, άνεργοι, ΑμεΑ, 65+, πολύτεκνοι) ● 12 € ● 18 €
Eισιτήρια
210 72 82 333, megaron.gr