Το 2022 συμπληρώνονται 80 χρόνια από την ημέρα που η εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονίκης ήρθε αντιμέτωπη για πρώτη φορά με την τραγική μοίρα της καθώς, με τελικό προορισμό το Άουσβιτς, αναχώρησε το πρώτο τρένο από την πόλη.
Το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος (ΕΜΕ) παρουσιάζει την περιοδική έκθεση σε συνεργασία και συνδιοργάνωση με το Επιγραφικό Μουσείο (ΕΜ), με τίτλο «Λίθινες Διαδρομές – Ιστορίες από Πέτρα: Εβραϊκές επιγραφές στην Ελλάδα», με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και των Υπηρεσιών του. Η έκθεση που εγκαινιάστηκε τον Μάιο του 2022 από την ΥΠΠΟΑ Λίνα Μενδώνη, υλοποιείται με την χρηματοδότηση του Υπουργείου Εξωτερικών της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, από πόρους του Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον και παρουσιάζεται στις αίθουσες περιοδικών εκθέσεων των δύο μουσείων από τον Μάΐο 2022 έως το τέλος Φεβρουαρίου 2023.
Έκθεση Λίθινες Διαδρομές – Ιστορίες από Πέτρα: Εβραϊκές επιγραφές στην Ελλάδα / Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος
Η ιδέα της έκθεσης βασίστηκε στην έντυπη επιστημονική έκδοση υπό τον τίτλο, Corpus Inscriptionum Judaicarum Graeciae (CIJG)-Σύνταγμα Ιουδαϊκών και Εβραϊκών Επιγραφών από την Ηπειρωτική και Νησιωτική Ελλάδα (τέλη 4ου π.κ.ε./π.Χ.-15ος αιώνας), η οποία συγκέντρωσε και παρουσίασε 108 από τα επιγραφικά τεκμήρια εβραϊκού ενδιαφέροντος ή περιεχόμενου, που απαντούν στον ελληνικό γεωγραφικό χώρο, πολλά από αυτά για πρώτη φορά. Τον Δεκέμβριο του 2019, βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών στην κατηγορία της «Τάξης των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών». Το επιγραφικό σύνταγμα εντάσσεται στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων του ΕΜΕ, που εστιάζουν στην καταγραφή, μελέτη και δημοσίευση των άυλων και υλικών τεκμηρίων του αρχαιολογικού και ιστορικού παρελθόντος των Ελλήνων Εβραίων.
Άποψη της έκθεσης
Στόχος της κοινής περιοδικής έκθεσης είναι η ανάδειξη και προβολή επιλεγμένων ιστορικών και αρχαιολογικών τεκμηρίων της παρουσίας των Εβραίων της Ελλάδας (τέλη 4ου π.κ.ε./π.Χ. – 15ος αι., κυρίως), μέσω των οποίων ανασυντίθενται τα δεδομένα μιας από τις αρχαιότερες θρησκευτικές και πολιτισμικές κοινότητες της Ευρώπης, ενώ αναδύεται και το πολυπολιτισμικό παρελθόν της χώρας. Τα εκθέματα παρουσιάζονται σε θεματικές ενότητες, καλύπτοντας όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής, θρησκευτικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής των εβραϊκών κοινοτήτων της ύστερης αρχαιότητας. Η πρωτότυπη «ανάγνωση» που προτείνει αυτή η διπλή παρουσίαση στον επισκέπτη, έγκειται στην εξερεύνηση της πρώιμης εγκατάστασης των Εβραίων στην Ελλάδα, όχι ως ένα μεμονωμένο ιστορικό γεγονός, αλλά ως αναπόσπαστο μέρος ενός ευρύτερου ιστορικού, γεωγραφικού και χρονολογικού πλαισίου.
Αποψη της έκθεσης
Την έκθεση συνοδεύουν η ψηφιακή έκδοση (e-book) του επιγραφικού συντάγματος, ώστε να μπορεί ο επισκέπτης να διερευνήσει την πλήρη έκταση του διαθέσιμου υλικού, ένας δίγλωσσος κατάλογος που παρουσιάζει όλα τα αρχαιολογικά και ιστορικά τεκμήρια της κοινής έκθεσης, καθώς και ειδικά σχεδιασμένα εκπαιδευτικά προγράμματα. Επίσης, δεύτερος δίγλωσσος κατάλογος για την έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο «Τέχνη της Μνήμης και της Μνημόνευσης», που παρουσιάζεται στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, καθώς και δίγλωσση έκδοση «Οι Εβραίοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας» του Ομότιμου καθηγητή Nicholas de Lange, σχετική με την ιστορία και αρχαιολογία των Εβραίων της ύστερης αρχαιότητας και του Βυζαντίου.
Άποψη της έκθεσης
Η έκθεση τέχνης με τίτλο «Τέχνη της Μνήμης και της Μνημόνευσης», που παρουσιάζεται στο Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος ως μέρος της κοινής μουσειακής παρουσίασης, υπό την επιμέλεια του Βίκτωρ Κοέν, προτείνει μια νέα ανάγνωση του αρχαιολογικού υλικού, μέσα από τη σύγχρονη ματιά δέκα καλλιτεχνών από τον κόσμο των καλών και των εφαρμοσμένων τεχνών. Αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια επικοινωνίας με τα συγκεκριμένα κατάλοιπα ενός κόσμου που δεν υπάρχει πια, που συνήθως κείτονται αποκομμένα από το ιστορικό και φυσικό τους συγκείμενο. Η θεώρηση των αρχαίων επιγραφών ως μια πρώιμη μορφή σχεδιασμού, επέβαλε την επιλογή καλλιτεχνών από ένα ευρύ φάσμα μορφών τέχνης, αλλά και δημιουργών από το χώρο του σχεδιασμού. Ο σχεδιαστής γραμματοσειρών Γιάννης Καρλόπουλος, ο βιομηχανικός σχεδιαστής Ανδρέας Βαρώτσος, οι καλλιτέχνες Άρτεμις Αλκαλάη, Ξενής Σαχίνης και Κατερίνα Ζαφειροπούλου, το εικαστικό δίδυμο Kalos & Klio και οι φωτογράφοι Άρις Γεωργίου και Μαρίλια Φωτοπούλου, εξασφάλισαν ένα ευρύ πεδίο τεχνοτροπιών και αποτελεσμάτων. Την έκθεση ολοκληρώνει ένας πίνακας του Μωρίς Γκανή (1973-2019), γεφυρώνοντας αυτόν τον κόσμο με τον «άλλο». Την έκθεση, συνοδεύει δίγλωσσος κατάλογος και ειδικά εκπαιδευτικά προγράμματα για σχολικές ομάδες.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την έκθεση, επικοινωνήστε με το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος, Δευτέρα – Παρασκευή: 09:00-14:30, τηλ: + 30 210 32 25 582, info@jewishmuseum.gr, www.jewishmuseum.gr