Αρχοντικά της Κοζάνης και της Σιάτιστας

Εξαίρετα αρχιτεκτονικά δείγματα του 18ου αιώνα, τα αποκατεστημένα αρχοντικά Γρηγορίου Βούρκα, Πούλκως, Αργυριάδη- Μαλιόγκα και Νεραντζόπουλου, αποκαλύπτουν μυστικά της αστικής κοινωνικής ζωής εκείνης της εποχής.

Τα αρχοντικά και η αρχιτεκτονική τους

Αρχοντικό Γρηγορίου Βούρκα στην Κοζάνη 

Διώροφο αρχοντικό με υπόγειο. Χτίστηκε το 1743 και αποτελεί εξαιρετικό δείγμα της αρχιτεκτονικής της Δυτικής Μακεδονίας.

Στη νότια πλευρά του, στον πρώτο όροφο προεξέχουν δύο σαχνισιά, τα οποία κοσμούνται με κεραμαπλαστικό διάκοσμο. Η αυλή του αρχοντικού περιβάλλεται από ψηλό λιθόκτιστο περίβολο. Το υπόγειο είναι και αυτό λιθόκτιστο και στεγάζεται με καλά σωζόμενη καμάρα. Το κτήριο αποκαταστάθηκε στο πλαίσιο έργου ΕΣΠΑ. Ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να δει ένα αυθεντικό αρχοντικό του 18ου αιώνα και να κατανοήσει την αστική ζωή και κοινωνία της Κοζάνης της εποχής εκείνης.

Αρχοντικό Βούρκα

Η αρχιτεκτονική της κατοικίας στο νομό Κοζάνης, από τα μέσα του 18^ου αι. γνωρίζει  μεγάλη άνθηση, αντανακλώντας την οικονομική ευμάρεια η οποία συμπίπτει με την εμφάνιση της νέας αστικής τάξης των εμπόρων και την μεγάλη οικονομική ανάπτυξη πολλών πόλεων. Η Κοζάνη, η Σιάτιστα, η Εράτυρα, το Τσοτύλι, το Βελβεντό και πολλά από τα χωριά του Βοΐου, όπως ο Πεντάλοφος και η Αγία Σωτήρα, έχουν να επιδείξουν εξαίρετα αρχιτεκτονικά δείγματα της εποχής εκείνης.

Αρχοντικό Βούρκα

Αρχοντικό Πούλκως στη Σιάτιστα

Το αρχοντικό Πούλκως (ή Πουλκίδη) βρίσκεται στη συνοικία Γεράνεια. Σύμφωνα με επιγραφή που βρίσκεται πάνω από την είσοδο άρχισε να χτίζεται το 1752. Φέρει εξαιρετικό γραπτό διάκοσμο, βιτρώ και ξυλόγλυπτα. Εκπληκτικής τέχνης είναι και οι γύψινες διακοσμήσεις στα τζάκια του αρχοντικού.

Αρχοντικό Πούλκως στη Σιάτιστα

Στη Σιάτιστα, η οποία συγκροτείται από δύο πολεοδομικούς ιστούς, έχουν καταγραφεί περίπου 100 αρχοντικά, που ανάγονται στον 18^ο και 19^ο αι. Τα αρχοντικά της θεωρούνται τα ωραιότερα. Τα σπουδαιότερα χρονολογούνται μεταξύ 1740-1780. Όλα είναι κτισμένα με το ίδιο περίπου σχέδιο και την ίδια εσωτερική διαρρύθμιση, με μεγάλο εμβαδόν και ύψος. Αποτελούνται από υπόγειους και ημιυπόγειους χώρους, το μεσοπάτωμα και τον όροφο. Χαρακτηριστικό στοιχείο η μεσιά που αποτελεί ένα είδος εσωτερικής αυλής και τα κλειστά σαχνισιά. Ο πλούσιος διάκοσμος στο εσωτερικό τους με βιτρώ, τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτα, δημιουργεί μια βαριά και επιβλητική ατμόσφαιρα, με στοιχεία από την παράδοση της εκκλησιαστικής μεταβυζαντινής τέχνης, την ισλαμική και την ευρωπαϊκή τέχνη – μπαρόκ και ροκοκό – ενώ μετά τον 19^ο αι. είναι εμφανής η επίδραση του νεοκλασικισμού.

Αρχοντικά Αργυριάδη – Μαλιόγκα και Νεραντζόπουλου στη Σιάτιστα 

Το Αρχοντικό Αργυριάδη – Μαλιόγκα βρίσκεται στη συνοικία Χώρα. Μαζί με του Νεραντζόπουλου καθώς και δύο παράσπιτα και κτιστό περίβολο, αποτελούν μία οικιστική ενότητα τυπική του παλαιού πολεοδομικού ιστού της Χώρας.

Το αρχοντικό Μαλιόγκα κτίστηκε πιθανόν το 1759 και βρίσκεται στη συνοικία Χώρα της Σιάτιστας. Είναι διώροφο, πέτρινο και αποτελεί αξιόλογο δείγμα μακεδονικής παραδοσιακής αρχιτεκτονικής. Εσωτερικά, φέρει ζωγραφικό διάκοσμο, ο οποίος συντηρήθηκε στα πλαίσια του Γ΄ ΚΠΣ. Οι ανθρωπόμορφες απεικονίσεις αναφέρονται σε πρόσωπα και θέματα εθνικού ενδιαφέροντος ενώ ανάμεσα σε άλλες μορφές απεικονίζεται  και το πορτρέτο του Ρήγα Φεραίου.

Ανακαλύψτε περισσότερα για τα αρχοντικά της Κοζάνης και της Σιάτιστας μέσα από τις εκδόσεις του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και του Μουσείου Μπενάκη