ΜΟΙΡΑΣΟΥ ΤΟ ΣΤΑ SOCIAL MEDIA
Η κλεμμένη αρχαία πήλινη πλάκα στην οποία αναγράφεται ένα μέρος της ιστορίας του θρυλικού ήρωα βασιλιά της Μεσοποταμίας, Γκίλγκαμες, παραδόθηκε επίσημα στο Ιράκ από τις ΗΠΑ, στις 23 Σεπτεμβρίου 2021.
Γνωστό ως Gilgamesh Dream Tablet, το θρησκευτικό κείμενο ηλικίας 3.600 ετών, περιέχει τμήμα ενός σουμεριακού ποιήματος από το «Έπος του Γκίλγκαμες», το επικό ποίημα που είναι και το αρχαιότερο αναγνωρισμένο λογοτεχνικό έργο, της Ασσυρο-Βαβυλωνιακής φιλολογίας. Σε αυτό περιέχεται μια θαυμαστή συλλογή θρύλων και ποιημάτων των Σουμερίων για τον Γκίλγκαμες, μυθικό με ιστορική βάση, Βασιλέα ήρωα της Ουρούκ που πιθανολογείται ότι έζησε την 3η χιλιετία π.Χ.
Το πλακίδιο κλάπηκε στα χρόνια της πολεμικής αναταραχής στο Ιράκ μετά την εισβολή των Αμερικανών, από το Εθνικό Μουσείο του Ιράκ στο οποίο φυλασσόταν (τον Απρίλιο του 2003, μέσα σε 36 ώρες, λεηλατήθηκαν από το Μουσείο του Ιράκ στη Βαγδάτη 15.00 εθνικοί θησαυροί) με αποτέλεσμα να διακινηθεί λαθραία συνοδεία πλαστών εγγράφων σε πολλές χώρες επί 30 χρόνια. Στη συνέχεια το Gilgamesh Dream Tablet πέρασε λαθραία στις ΗΠΑ το 2007, σύμφωνα με τα στοιχεία της UNESCO, για να αγοραστεί το 2014 από την εταιρεία μεταπώλησης βιβλικών τεχνών και χειροτεχνίας Hobby Lobby προκειμένου να εκτεθεί στο Μουσείο της Βίβλου (ιδιοκτησίας Hobby Lobby) στην Ουάσινγκτον. Εκεί εντοπίστηκε το 2019 και κατασχέθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ.
Στις 23 Σεπτεμβρίου 2021 το δισκίο ξεκίνησε επίσημα το ταξίδι του πίσω στην πατρίδα του όταν παραδόθηκε επίσημα στο Ιράκ σε τελετή στο Ινστιτούτο Smithsonian στην Ουάσινγκτον. Ο επαναπατρισμός του είναι μέρος μιας μεγάλης προσπάθειας να επιστραφούν στο Ιράκ περίπου 17.000 αρχαιολογικά αντικείμενα που εκλάπησαν στις δεκαετίες της πολεμικής σύγκρουσης και αστάθειας που βίωσε η χώρα.
Το ποίημα
Το Έπος του Γκίλγκαμες είναι το παλαιότερο αναγνωρισμένο επικό ποίημα. Μέρη των ιστοριών του αντικατοπτρίζονται στην Εβραϊκή Βίβλο. Ο αρχαίος δίσκος ή πλάκα είναι στην Ακκαδική γλώσσα με σφηνοειδή γραφή – ένα σύστημα γραφής πάνω σε πηλό που χρησιμοποιούνταν στην αρχαία Μεσοποταμία πριν από χιλιάδες χρόνια.
Οι μελετητές το ανακάλυψαν το 1853, όταν μια έκδοση 12 δισκίων βρέθηκε στα ερείπια της βιβλιοθήκης του Ασσύριου βασιλιά Assur Banipal, στο βόρειο Ιράκ.
Τα γεγονότα περιστρέφονται γύρω από τον βασιλιά Γκίλγκαμες του Ουρούκ – περιοχή σήμερα του νοτίου Ιράκ. Ο μύθος είναι εμπνευσμένος από τις περιπέτειες ενός πραγματικού βασιλιά που κυβέρνησε μεταξύ 2.800 π.Χ. και 2.500 π.Χ.
Σύμφωνα με την ιστορία, ο βασιλιάς Γκίλγκαμες ήταν ένας ημίθεος υπεράνθρωπης δύναμης του οποίου οι δυνάμεις κληρονόμησαν από τη μητέρα του. Συνοδευόμενος από έναν σύντροφο, έναν άνθρωπο που μεγάλωσε από ζώα, σκότωσε τον Ταύρο του Ουρανού, που αντιπροσώπευε τη βία των θεών και προσπάθησε να ανακαλύψει το μυστικό της αιώνιας ζωής.
Το Gilgamesh Dream Tablet αφηγείται ένα μέρος του έπους στο οποίο ο ήρωας περιγράφει τα όνειρά του στη μητέρα του, η οποία τα ερμηνεύει ως ανακοίνωση της άφιξης ενός νέου φίλου, ο οποίος θα γίνει ο σύντροφός του.
Η λεηλασία
Λίγα είναι γνωστά για το τι συνέβη από το 1991, τη χρονιά που κλάπηκε το δισκίο Gilgamesh Dream, μέχρι το 2003, όταν ένας έμπορος έργων τέχνη το αγόρασε, σκονισμένο από έναν έμπορο νομισμάτων στο Λονδίνο. Ο έμπορος απέστειλε το δισκίο στις ΗΠΑ μέσω του διεθνούς ταχυδρομείου χωρίς να έχει δηλώσει επίσημα την είσοδο του στη χώρα όπου και αναγνωρίστηκε από ειδικό ως μέρος του έπους του Γκίλγκαμες.
Το 2007, ο ίδιος άνθρωπος πούλησε το δισκίο σε άλλο αγοραστή με ψευδή επιστολή στην οποία αναγραφόταν ότι το αρχαίο κείμενο ήταν μέσα σε ένα κουτί με αρχαία θραύσματα χαλκού που αγοράστηκαν το 1981.
Πουλήθηκε ξανά αρκετές φορές σε δημοπρασίες σε διαφορετικές χώρες πριν αγοραστεί το 2014 σε ιδιωτική μεταπράτηση από το Hobby Lobby.
Η εταιρεία πλήρωσε περισσότερα από 1,67 εκατομμύρια δολάρια (1,2 εκατομμύρια) για το δισκίο, το οποίο εκτέθηκε σε περίοπτη θέση στο Μουσείο της Βίβλου στην Ουάσινγκτον.
Η διαμάχη
Το 2017, το Hobby Lobby βρέθηκε αντιμέτωπο με ένα πρόστιμο εκατομμυρίων δολαρίων για λανθασμένη σήμανση χιλιάδων ιρακινών τεχνουργημάτων στο μουσείο του. Τα αντικείμενα μεταφέρθηκαν λαθραία στις ΗΠΑ μέσω των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ισραήλ, με πλαστές ετικέτες ναυτιλίας στις οποίες αποκαλούνταν ως “κεραμικά πλακίδια”.
Την ίδια χρονιά, ένας επιμελητής στο μουσείο του Hobby Lobby άρχισε να ερευνά την προέλευση του Gilgamesh Dream Tablet. Στη συνέχεια το μουσείο ενημέρωσε την ιρακινή κυβέρνηση ότι το πολύτιμο αρχαίο αντικείμενο ήταν στην κατοχή του.
Όταν προέκυψαν αμφιβολίες για την προέλευση του δισκίου, το Μουσείο της Βίβλου κίνησε νομικές διαδικασίες εναντίον του οίκου δημοπρασιών Christie’s, ο οποίος είχε κανονίσει την πώληση, ισχυριζόμενο ότι οι δημοπράτες είχαν δώσει ψευδείς πληροφορίες . Ο οίκος Christie’s αρνείται οποιαδήποτε γνώση περί της παράνομης εισαγωγής του πλακιδίου στις ΗΠΑ.
Η επιστροφή
Το πλακίδιο κατασχέθηκε από Αμερικανούς πράκτορες το 2019 ενώ τον Ιούλιο του 2021, το ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ έδωσε εντολή για την επιστροφή του στο Ιράκ. Το Gilgamesh Dream Tablet είναι μεταξύ των 17.000 λεηλατημένων αρχαιοτήτων που οι ΗΠΑ συμφώνησαν να παραδώσουν στο Ιράκ.
“Επιστρέφοντας αυτά τα παρανόμως αποκτημένα αντικείμενα, οι αρχές εδώ στις Ηνωμένες Πολιτείες και στο Ιράκ επιτρέπουν στον ιρακινό λαό να επανασυνδεθεί με μια σελίδα στην ιστορία του. Αυτή η μοναδική επανόρθωση είναι μια μεγάλη νίκη απέναντι σε εκείνους που ακρωτηριάζουν την κληρονομιά και στη συνέχεια τη διακινούν για τη χρηματοδότηση της βίας και της τρομοκρατίας», δήλωσε η Audrey Azoulay, Γενική Διευθύντρια της Unesco.
Το Gilgamesh Dream Tablet θα εκτίθεται από εδώ και στο εξής στο Εθνικό Μουσείο του Ιράκ, στη Βαγδάτη, όπου τα όνειρα του μυθικού βασιλιά Γκίλγκαμες μπορούν να έχουν πλέον τη στέγη που τους αξίζει.
Πηγή άρθρου: Με πληροφορίες από BBC News, Guardian, Associated Press
