ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Καλημέρα. Ευχαριστώ πολύ που είστε παρόντες και παρούσες. Μαζί μου σήμερα είναι ο Γενικός Γραμματέας Πολιτισμού ο κ. Διδασκάλου, η. Γενική Δ/ντρια Αναστήλωσης Μουσείων και Τεχνικών Έργων η κ. Ανδρουλιδάκη, η κ. Καράνη είναι η Δ/ντρια Προστασίας Νεώτερης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς, η κ. Δήμου είναι η Τμηματάρχης έργων στην ίδια Δ/νση, η κ. Μαρία Μερτζάνη είναι η Δ/ντρια Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων, η κ. Αργυροπούλου είναι η αρμόδια Τμηματάρχης που ασχολείται με το Τατόι εδώ και πολλά χρόνια, είναι ο κ. Σταύρος Τσάβαλος είναι η Προϊστάμενος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αττικής, ο κ. Αλέξανδρος Λέκκας στέλεχος της Δ/νσης Συντήρησης και ο κ. Νίκος Αργυρίου στέλεχος της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων και Τεχνικών Έργων.
Είμαστε εδώ παρόντες και είναι και οι συγκεκριμένοι υπηρεσιακοί παράγοντες εδώ. Είναι οι τρεις αρμόδιες Υπηρεσίες οι οποίες ασχολούνται εδώ και πολλά χρόνια από το 2003 με το Τατόι. Εξ αυτών πρέπει να πω ότι η κ. Μερτζάνη, η κ. Αργυροπούλου, ο κ. Ματαράγκας που για υπηρεσιακούς λόγους δεν είναι σήμερα εδώ, ο κ. Λέκκας, ο κ. Τσάβαλος, ο κ. Αργυρίου, ήταν από την πρώτη στιγμή εκδήλωσης της πυρκαγιάς στο Τατόι μαζί μας και συντόνισαν τις αναγκαίες ενέργειες.
Η κ. Καράνη και η κ. Δήμου ήταν και αυτές όπως και η κ. Ανδρουλιδάκη σε έναν δεύτερο χρόνο. Επομένως, εκτός του Γενικού Γραμματέα που μόλις τελειώσω, μπορεί να κάνει τη δική του τοποθέτηση, οι υπηρεσιακοί παράγοντες είναι εδώ και για τα τοποθετηθούν αν κρίνουν ότι πρέπει να πουν κάτι και να απαντήσουν σε ερωτήσεις που ενδεχομένως να θέσετε.
Είναι σαφές, το ζήσαμε όλοι, ότι αντιμετωπίσαμε μία πρωτοφανή κατάσταση, όχι μόνο σε σχέση με τα μνημεία και την πολιτιστική κληρονομιά, αλλά αυτό το οποίο βιώσαμε την τελευταία βδομάδα με τις πυρκαγιές σε όλη τη χώρα. Hταν πραγματικά κάτι πρωτοφανές. Ομολογώ ότι όσοι βρεθήκαμε δίπλα στην φωτιά, στην κυριολεξία δεν μπορούμε εύκολα να ξεχάσουμε τις εικόνες που ζήσαμε εδώ και οι οποίες προκάλεσαν μία μεγάλη οικολογική, κατά κύριο, λόγο ζημιά.
Η φωτιά στο Τατόι, όπως ξέρετε, ξεκίνησε την Τρίτη, έσβησε την Τετάρτη τα ξημερώματα, για να υπάρξει ένας δεύτερος κύκλος την Πέμπτη 5/8 και την Παρασκευή 6/8. Την Τετάρτη και την Πέμπτη εκδηλώθηκε και η φωτιά στην Αρχαία Ολυμπία, ενώ ήδη υπήρχανε φωτιές στην περιοχή της Πελοποννήσου και στην περιοχή της Εύβοιας.
Για τις δύο τελευταίες περιοχές, ιδιαίτερα για την Λακωνική Μάνη όπου υπήρχε το μεγάλο πρόβλημα και για την ευρύτερη Λακωνία, οι αρμόδιες Εφορείες Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού είναι παρούσες και στο βαθμό που είναι δυνατόν, ασχολούνται με καταγραφές.
Η εικόνα την οποία έχουμε μέχρι σήμερα είναι ότι στη μεν Εύβοια, δεν έχουμε σχεδόν κανένα πρόβλημα μέχρι σήμερα που μιλάμε. Στη δε Λακωνία τα προβλήματα που προκύπτουν σε κάποιους μεταβυζαντινούς ναούς είναι εξαιρετικά περιορισμένα.
Τώρα, όπως ακούσατε, όπως δημοσιοποιήθηκε και χθες μετά το Υπουργικό Συμβούλιο ο Πρωθυπουργός, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν σαφής, ότι όλες οι περιοχές που κάηκαν κηρύσσονται αναδασωτέες. Ξεκινώ από αυτό για να πω ότι πολλά πράγματα λέχθηκαν και γράφτηκαν και για επενδυτικά σχέδια στο Τατόι. Αυτά, προφανώς, δεν ισχύουν. Παραμένουμε στο στόχο μας, στο σχεδιασμό μας, όπως αναλυτικά προβλέπεται στη μελέτη βιωσιμότητας την οποία ήδη εφαρμόζουμε.
Σας θυμίζω ότι από το τέλος Μαρτίου έχει συγκροτηθεί και διϋπουργική κυβερνητική επιτροπή αποτελούμενη από υπουργούς, γενικούς γραμματείς και άλλα στελέχη προκειμένου ο καθένας να λειτουργήσει, κατά την αρμοδιότητά του, συντονισμένα στην αποκατάσταση του κτήματος.
Να πω δυο πράγματα γι’ αυτά τα οποία έγιναν από το τέλος Μαρτίου και εξής: Ήταν η υπογειοποίηση των δικτύων του ΔΕΔΔΗΕ μέσα στο κτήμα. Συστηματική αποψίλωση και καθαρισμοί σε συνεργασία με το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και την Πολιτική Προστασία. Και, προφανώς, συνέχισε το Υπουργείο Πολιτισμού και οι αρμόδιες υπηρεσίες του όλες τις δουλειές, τις οποίες είχαν αναλάβει, είτε τη συστηματική καταγραφή των κινητών αντικειμένων, τα οποία αριθμούν πάνω από 100.000, είτε τις επισκευαστικές εργασίες ή την προετοιμασία των διαγωνισμών και των μελετών για την αποκατάσταση των κτιρίων.
Όπως λέγαμε πάντοτε, το Τατόι ήταν ενιαίο σύνολο, το οποίο αποτελείτο από το περιβαλλοντικό και το πολιτιστικό του περιβάλλον. Και αυτές οι δύο ξεχωριστές ενότητες, δημιουργούσαν ένα ενιαίο σύνολο. Χάσαμε μεγάλο μέρος του δάσους. Δεν είναι αμελητέο, δεν είναι εύκολο να το αποδεχθεί κανείς.
Στα πολιτιστικά μνημεία, γιατί το πολιτιστικό περιβάλλον είναι ένα ευρύτερο πράγμα, οι απώλειες δεν ήταν μεγάλες. Χάρη στην παρέμβαση όλων, κυρίως της Πολιτικής Προστασίας, της Πυροσβεστικής, της Ελληνικής Αστυνομίας σε συντονισμένες προσπάθειες με τις δικές μας υπηρεσίες, η ζημία περιορίστηκε στο λιγότερο δυνατόν, ευτυχώς.
Αυτή τη στιγμή προχωρούμε και επιταχύνουμε τις διαδικασίες τις οποίες έχουμε αναλάβει ως Υπουργείο Πολιτισμού για την εφαρμογή του σχεδίου μας για την αποκατάσταση των κτιρίων, έτσι όπως προβλέπεται από τη μελέτη βιωσιμότητας.
Παράλληλα, έχουμε ήδη αναθέσει την μελέτη για τη συστηματική και σωστή αναδάσωση του ιστορικού πυρήνα και στην πολύ στενή του έννοια, δηλαδή των 1.600 στρεμμάτων και στην ευρύτερη των 6.000 στρεμμάτων. Ήδη η μελέτη ξεκινά και συγκροτείται η απαραίτητη επιστημονική ομάδα, η οποία θα ανακοινωθεί σύντομα.
Η διαδικασία της αναδάσωσης του ιστορικού πυρήνα δεν είναι μία συνήθης αναδάσωση, διότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε δύο βασικές παραμέτρους: Την ιστορικότητα, ιστορικά χαρακτηριστικά του κτήματος τα οποία δεν μπορούμε να απαλείψουμε και δεν θέλουμε να απαλείψουμε και την αντιμετώπιση του προβλήματος της κλιματικής αλλαγής.
Επίσης, προβλήματα τα οποία προέκυψαν από την πυρκαγιά, όπως της ηλεκτροδότησης, έχουν αποκατασταθεί. Κι εδώ θα ήθελα να ευχαριστήσω τον ΔΕΔΔΗΕ για την πολύ καλή συνεργασία με τις δικές μας υπηρεσίες.
Επίσης, το δίκτυο ύδρευσης είχε αποκατασταθεί. Να θυμίσω ότι το Τατόι, το 2016 δεν είχε καθόλου νερό. Το το δίκτυο όμως κατεστράφη από την πυρκαγιά. Εχει πλέον αποκατασταθεί και το παλιό και το καινούριο και ήδη μόλις αποκατασταθεί και η ποσότητα του νερού που θέλουμε, θα υπάρξει και η ανάλογη πίεση. Πάντως, πλέον έχει αποκατασταθεί.
Είχαμε ζημιές σε 7 κτήρια. Θα δείτε στη συνέχεια στο PowerPoint που θα σας δείξουμε. Οι ζημιές αυτές δεν δημιούργησαν περισσότερα δομικά προβλήματα από αυτά που ήδη υπήρχαν, εξαιτίας του χρόνου που είχε ταλαιπωρήσει τα κτήρια του Τατοΐου, χωρίς να γίνουν παρεμβάσεις.
Κάηκαν στέγες, κάποιες εξ αυτών ήταν νεότερες επεμβάσεις, του Υπουργείου Πολιτισμού, σωστικές δηλαδή επεμβάσεις οι οποίες έγιναν τα προηγούμενα χρόνια. Άλλες στέγες ήταν ήδη μισογκρεμισμένες, οπότε κάηκαν ξύλινα στοιχεία και ξύλινα κουφώματα, τα οποία σε πάρα πολλές περιπτώσεις ήταν και αυτά μέσα στις σωστικές παρεμβάσεις και είχαν αποκατασταθεί από το Υπουργείο Πολιτισμού τα προηγούμενα χρόνια ή ήταν απλώς ψευδοκουφώματα για να κλείσουν τα κενά των παλαιών κουφωμάτων.
Τα 7 κτήρια είναι, η Οικία Στουρμ, το κτήριο Τηλεπικοινωνιών, η Οικία Φροντιστή, το κτήριο της Φρουράς των Τάφων, το κτήριο Προσωπικού, το κτήριο Διευθυντηρίου και το κτήριο του Δασονομείου. Από τα κτήρια αυτά, η Οικία Στουρμ, το κτήριο τηλεπικοινωνιών και η οικία φροντιστή έχουν ήδη ενταχθεί από το 2020 στο ΕΣΠΑ και προβλέπεται ότι στο α΄ εξάμηνο του 2022 θα έχουν ανάδοχο. Η αποκατάστασή τους θα γίνει με την μέθοδο μελέτης κατασκευής και την ευθύνη την έχει η Υπηρεσία Συντήρησης Νεώτερων Μνημείων και Τεχνικών Έργων Αττικής.
Για τα κτήρια Φρουράς Τάφων, Προσωπικού, Διευθυντηρίου και Δασονομείου, οι μελέτες ξεκινούν αμέσως. Ήδη έχει δοθεί η σχετική εντολή να ξεκινήσει η μελέτη του κτηρίου του Διευθυντηρίου, με αυτεπιστασία στα πλαίσια της δυνατότητας που έχει το Υπουργείο Πολιτισμού και οι Υπηρεσίες του να εκτελούν και να υλοποιούν μελέτες με αυτεπιστασία και μάλιστα σε ήδη τρέχουσα αυτεπιστασία. Υπολογίζεται ότι οι μελέτες αυτές θα έχουν ολοκληρωθεί τέλος του 2021, αρχές του 2022, και η χρηματοδότηση τους, οι πόροι είναι εξασφαλισμένοι από το ΕΣΠΑ της περιόδου 2021-2027.
Επίσης, έχουν ενταθεί στο τρέχον ΕΣΠΑ 2014-2021 στο επιχειρησιακό πρόγραμμα περιβάλλοντος, όπως και τα κτήρια τα οποία προανέφερα, οι μελέτες οι οποίες είναι σε εξέλιξη για τα δίκτυα και τις υποδομές του κτήματος, ενώ έχουν ήδη εξασφαλιστεί οι πόροι κα για τα έργα αυτά.
Όταν λέμε υποδομές εννοούμε αποχέτευση, ύδρευση με μελέτη συστηματική η οποία εκτελείται από την ΕΥΔΑΠ, βιολογικό καθαρισμό, πυροπροστασία και πυρόσβεση. Οι πόροι για τις υποδομές έχουν ενταχθεί στο έργο το οποίο ήδη έχει εγκριθεί από το Ταμείο Ανάκαμψης και είναι της τάξεως των 20.000.000€.
Επίσης, σε κάθε κτήριο, στο οποίο γίνονται μελέτες ή οι μελέτες έχουν ολοκληρωθεί και είναι σε φάση δημοπράτησης, προβλέπεται μηχανολογική μελέτη η οποία συμπεριλαμβάνει πυρανίχνευση και πυρόσβεση. Δηλαδή, στην μελέτη η οποία έχει ολοκληρωθεί και έχει εγκριθεί και είναι έτοιμη προς δημοπράτηση για το ανάκτορο εμπεριέχεται η μηχανολογική μελέτη, η οποία προβλέπει κανονάκια, κρουνούς κ.λπ.
Αντίστοιχα, και για το κτήριο των μαγειρείων, όπου ήδη έχει αναδειχθεί ανάδοχος και η εγκατάστασή του προβλέπεται να γίνει εντός του β΄ 15ημέρου του Αυγούστου, δηλαδή τις επόμενες 15-20 μέρες. Και στην μελέτη αυτή εμπεριέχονται έργο πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης.
Να θυμίσω ότι από το Ταμείο Ανάκαμψης και από το τρέχον ΕΣΠΑ και το επόμενο ΕΣΠΑ εξασφαλίζονται το σύνολο των πόρων που απαιτούνται για την αποκατάσταση των συγκεκριμένων κτηρίων του Τατοΐου.
Όπως γνωρίζετε πολύ καλά, τα 100 περίπου χιλιάδες αντικείμενα, τα οποία με φροντίδα και ευθύνη της Δ/νσης Συντήρησης Αρχαίων και Νεότερων Μνημείων, από το 2003, που ξεκίνησε τη διαδικασία αυτή, δέχονται την φροντίδα, την συντήρηση και την καταγραφή. Από τότε βρίσκονται μέσα σε αποθηκευτικούς χώρους, containers στον χώρο του κτήματος.
Το 2020 και το 2021 η εργασία αυτή εντάθηκε και ο αριθμός των αντικειμένων έχει αυξηθεί πάρα πολύ, σε σχέση με αυτά τα οποία ξέραμε ότι υπάρχουν, αλλά μέχρι τα δύο τελευταία χρόνια ήταν στοιβαγμένα μέσα σε κτήρια, τα οποία έπρεπε να αδειάσουν. Αφενός για να καταγραφούν, να προστατευθούν τα αντικείμενα, και αφετέρου γιατί τα κτήρια αυτά έπρεπε να μελετηθούν προκειμένου να μπουν στα προγράμματα αποκατάστασης.
Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα για το Τατόι ,έτσι όπως εγκρίθηκε από τη μελέτη βιωσιμότητας και είναι εξασφαλισμένοι οι πόροι. Παράλληλα, σε εξέλιξη είναι ειδικά σχέδια, σε συνεργασία με το Υπουργείο Περιβάλλοντος, περιβαλλοντικές μελέτες και δημιουργία θεσμικού πλαισίου για μία εταιρία ειδικού σκοπού η οποία θα μετεξελιχθεί στη συνέχεια σε φορέα διαχείρισης.
Το έχω πει πάρα πολλές φορές ότι το Τατόι δεν μπορεί να το διαχειριστεί το ίδιο το κράτος και γι’ αυτό απαιτείται αφενός μεν η εταιρία ειδικού σκοπού και στη συνέχεια η μετεξέλιξή της σε φορέα διαχείρισης.
Αυτό θα γίνει στην ώρα του. Αντιλαμβάνομαι ότι λέγονται διάφορα, ότι θα έπρεπε ο φορέας διαχείρισης να έχει συσταθεί κ.λπ. Υπάρχουν αρμοδιότητες οι οποίες ανήκουν στο κράτος. Πρέπει πρὠτα να γίνουν κάποια πράγματα α σε βασικές υποδομές στα μνημεία και στη συνέχεια είναι προφανές ότι το κτήμα θα το διαχειριστεί ο φορέας ο οποίος θα συσταθεί.
Να πάμε τώρα στο θέμα των κινητών. Όπως είπα, αυτά όλα τα αντικείμενα βρίσκονται σε containers μικρότερα ή μεγαλύτερα, μέσα στο κτήμα. Τα containers αυτά έμειναν άθικτα από τη φωτιά. Το πρόβλημα παρουσιάστηκε σε δύο οικίσκους οι οποίοι υπήρχαν σε άμεση γειτνίαση με το κτήριο των ανακτόρων. Ο ένας οικίσκος ήταν εντελώς άδειος. Μάλλον υπήρχαν τρεις οικίσκοι, ο ένας είναι εκεί και παραμένει ως φυλακείο. Ο δεύτερος οικίσκος κατεστράφη μερικώς και ο τρίτος κατεστράφη ολοσχερώς.
Ο οικίσκος που καταστράφηκε ολοσχερώς περιείχε αντικείμενα, τα οποία σύμφωνα με την αρμόδια Δ/νση ήταν μικρής αξίας και σε κακή κατάσταση διατήρησης. Το υλικό το οποίο υπήρχε στον οικίσκο παλαιότερα είχε ήδη αξιολογηθεί από τη Δ/νση Συντήρησης και την Δ/νση Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομίας και τα αντικείμενα τα οποία είχαν κριθεί σημαντικά και αξιόλογα είχαν μεταφερθεί σε άλλους χώρους.
Στον συγκεκριμένο οικίσκο υπήρχε κάποια οικοσκευή-μαγειρικά σκεύη, διάφορες συσκευές όπως μια ραπτομηχανή SINGER- και προστατευτικά τζακιών τα οποία δεν έχουν ιδιαίτερα προβλήματα, καθώς ήταν μεταλλικά. Υπήρχε, επίσης, η δεύτερη διαλογή της κάβας, κυρίως πολλά μπουκάλια από μπύρες και αναψυκτικά και κάποιο χαρτώο υλικό όπως έντυπα και βιβλία τα οποία είχαν ούτως ή άλλως επιλεγεί ότι δεν ήταν ιδιαίτερα αξιόλογα.
Επίσης, για την ενημέρωσή σας να πω ότι ήδη ετοιμάζονται από την Δ/νση Προστασία Νεότερης Αρχιτεκτονικής Κληρονομιάς μελέτες για το καταφύγιο, το ιπποστάσιο, τον στάβλο του Γεωργίου και το βουστάσιο.
Όπως σας είπα για το κτήριο του ανακτόρου η μελέτη είναι ήδη έτοιμη. Εχει εγκριθεί, όπως έχουν εγκριθεί και οι ειδικοί όροι που θα τεθούν στον εργολάβο, λόγω της ποιότητας του κτηρίου, από το Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών. Η Υπηρεσία είναι έτοιμη να προχωρήσει στη δημοπράτηση.
Επίσης, θέλω να θυμίσω, επειδή όλοι αυτές τις μέρες ζήσαμε το θέμα της κλιματικής αλλαγής και τα προβλήματα, τα οποία παρουσιάζει, ότι από τον Οκτώβριο του 2019 έχει συσταθεί στο Υπουργείο διεπιστημονική επιτροπή από στελέχη των πανεπιστημίων μας αλλά και του Υπουργείου Πολιτισμού, που μελετούν το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής και των επιπτώσεων του στα μνημεία και στην πολιτιστική κληρονομιά. Είμαστε έτοιμοι να παρουσιάσουμε τα πορίσματα τον Σεπτέμβριο που μας έρχεται, τον Σεπτέμβριο του 2021.
Η συγκεκριμένη Επιτροπή, υποστηρίζει τόσο την ελληνική πρωτοβουλία για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η οποία είναι ένα θέμα που αφορά και το χειρίζεται ο Πρωθυπουργός και έχει την στήριξη των διεθνών οργανισμών και προφανώς του ΟΗΕ. Αλλά υποστηρίζει και τα προγράμματα του Υπουργείου Πολιτισμού και γι’ αυτό υπήρχε η ωριμότητα, ώστε στο Ταμείο Ανάκαμψης να υπάρξει ειδικό έργο που αφορά στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα μνημεία, στην δημιουργία του εθνικού σχεδίου αντιμετώπισης, επιμέρους σχεδίων αλλά και συγκεκριμένων έργων που θα λειτουργήσουν πιλοτικά σε μείζονες αρχαιολογικούς χώρους.
Η κλιματική αλλαγή δεν εκδηλώνεται μόνο σε επίπεδο πυρκαγιάς. Εκδηλώνεται σε επίπεδο πλημμυρών, πολύ έντονων βροχοπτώσεων σε σύντομο χρόνο, οι οποίες προκαλούν αυτές τις επιπτώσεις. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο είμαστε σε συνεργασία με δύο ακαδημαϊκά ιδρύματα της χώρας, με ένα ερευνητικό ίδρυμα και προφανώς οι Υπηρεσίες μας συνεργάζονται, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε και με έργα αλλά και μέσω του Εθνικού Σχεδίου την κλιματική αλλαγή και με επιμέρους σχέδια, όλα αυτά τα προβλήματα που δημιουργούνται.
Δεν θα ήθελα να πω περισσότερα. Θα δώσω το λόγο στον Γενικό Γραμματέα, εάν θέλει να συμπληρώσει κάτι και στη συνέχεια στους υπηρεσιακούς παράγοντες και προφανώς όλοι μας και προσωπικά εγώ είμαι στη διάθεσή σας για όλες τις ερωτήσεις.
ΓΕΝΙΚΟΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ: Το μόνο που θέλω να προσθέσω εγώ κ. Υπουργέ, είναι ότι όλοι μας από την πρώτη στιγμή ήμασταν επιτόπου στο συγκεκριμένο χώρο, καταβάλαμε κάθε δυνατή προσπάθεια, δώσαμε όλο μας τον εαυτό και γι’ αυτό θα ήθελα να ευχαριστήσω και τις πυροσβεστικές δυνάμεις και τις αστυνομικές δυνάμεις και τα στελέχη του Υπουργείου Πολιτισμού που πραγματικά έκαναν υπεράνθρωπες προσπάθειες σε αυτή τη μεγάλη μάχη που δώσαμε. Τίποτα άλλο.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Να δείξουμε το PowerPoint. Λοιπόν, εδώ είναι το κτήριο του ανακτόρου, το αναγνωρίζετε.
Η φωτιά έφτασε πολύ κοντά. Δόθηκε πολύ μεγάλη μάχη προκειμένου το ανάκτορο να μην θιγεί καθόλου. Έτσι, όπως βλέπω εγώ, οι αριστερές φωτογραφίες είναι οι πριν από τη φωτιά και οι δεξιές είναι μετά.
Τα Μαγειρεία. Το Υπασπιστήριο. Αυτό είναι το Φυλάκιο της Πύλης. Εδώ θα μπορούσε να πει κάποια πράγματα περισσότερα ο κ. Τζάβαλος, εγώ να πω ότι το φυλάκιο αυτό ήτανε αποκατεστημένο, η «Μήδεια» του δημιούργησε τα προβλήματα που του δημιούργησε και αυτή είναι η εικόνα πριν από τη φωτιά και χθες. Όπου ήδη έχουν ξεκινήσει… Σταύρο μπορείς να πεις εσύ.
ΤΣΑΒΑΛΟΣ: Και συνεχίζονται οι εργασίες. Αν δείτε στην αριστερή πλευρά, η καταστροφή που φαίνεται στη στέγη είναι το ότι έχει πέσει δέντρο πολύ πριν από τη “Μήδεια“. Δηλαδή, δεν επηρεάστηκε από τη φωτιά. Αυτό το κτήριο ήδη ήταν για να αλλαχθεί η στέγη του. Και απλά βγάλαμε ό,τι ήταν να βγάλουμε και το βλέπετε στη σημερινή κατάσταση. Δεν έχω κάτι άλλο να πω.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Και η αποκατάσταση συνεχίζεται και σήμερα.
ΤΣΑΒΑΛΟΣ: Ναι, ναι.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εγώ σήμερα το πρωί που ήμουν στο Τατόι με κάποιους εξ ημών, ήταν εκεί οι άνθρωποι και συνέχιζαν να επισκευάζουν. Όπως επίσης, ήταν εκεί και τα στελέχη της Διεύθυνσης Συντήρησης και έκαναν και εκείνα τη δική τους τη δουλειά.
Εδώ είναι το Κτήριο των Τηλεπικοινωνιών, που είναι ένα από τα κτήρια τα οποία υπέστη φθορά της στέγης και των κουφωμάτων. Όπως βλέπετε, τα κουφώματα ήταν ήδη κατεστραμμένα.
ΤΣΑΒΑΛΟΣ: Και η στέγη. Και τη στέγη θα αλλάζαμε. Στην ουσία, συμπληρωματικά θα πω ότι η φωτιά επηρέασε ένα 3% μόνο. Τα υπόλοιπα όλα ήταν ήδη από πριν για να αλλαχθούν. Πολλές φορές βλέπουμε σημάδια της φωτιάς, αλλά δεν έχουν επηρεάσει, στην ουσία, το κτήριο. Τα πέτρινα κτήρια έμειναν όπως είναι. Οι στέγες και τα κουφώματα ήταν, έτσι και αλλιώς, για να αλλαχθούν τα περισσότερα, για να μην πω όλα. Ευχαριστώ.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Η Οικία Φροντιστή, με αντίστοιχα προβλήματα. Η Οικία Αρχικηπουρού δεν είχε κανένα πρόβλημα. Η Οικία Στουρμ. Είναι αυτό το διώροφο κτήριο, με υπόγειο των 70τ.μ. Το βλέπετε πώς ήταν πριν. Η φωτιά πέρασε. Βλέπετε πώς είναι και σήμερα.
ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗ: Το στέγαστρο εδώ ήταν προσωρινό στέγαστρο. Είχε φτιαχτεί από το Υπουργείο Πολιτισμού. Ήταν ένα προσωρινό στέγαστρο, και αυτό ήταν που κάηκε.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Η στέγη εννοείς;
ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗ: Ναι, ναι.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Είναι ένα στέγαστρο από ασφαλτόπανο. Επομένως, δεν κάηκε η στέγη εδώ. Το κτήριο του προσωπικού. Πέρασε και από αυτό η φωτιά, το βλέπετε. Έχουν μαυρίσει οι τοιχοποιίες του και έχουν καεί κάποια παλιά κουφώματα.
Η Οικία Δασοφύλακα δεν έχει κανένα πρόβλημα. Το Διευθυντήριο ήταν από τα κτήρια τα οποία εθίγησαν, αλλά μένουμε πάντα στα ίδια τα δεδομένα. Οι στέγες και κάποια κουφώματα. Οι εργατικές κατοικίες δεν εθίγησαν. Το δασονομείο.
ΤΣΑΒΑΛΟΣ: Μόνο να πω κάτι. Πολλές φωτογραφίες από αυτές που βλέπαμε πριν, είναι ίσως και κάποια χρόνια πολύ πριν. Δηλαδή, η κατάσταση μία εβδομάδα πριν από τη φωτιά, δεν είναι ακριβώς αυτό που βλέπουμε.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Ναι, αυτή η φωτογραφία είναι του 2010.
ΤΣΑΒΑΛΟΣ: Ακριβώς. Θέλω να πω, δηλαδή, πολλές φορές μάς ξεγελάει το πώς βλέπουμε το παρελθόν και πώς βλέπουμε μετά τη φωτιά. Η πραγματικότητα είναι, όμως, ότι δέκα μέρες πριν από τη φωτιά, μία ώρα πριν από τη φωτιά, πλησιάζουμε περισσότερο προς τη δεξιά εικόνα παρά προς την αριστερή.
Δηλαδή, δεν είναι μεγάλες οι ζημιές, με λίγα λόγια, αυτό προσπαθώ να τονίσω.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Οι εικόνες είναι από το Αρχείο της Υπηρεσίας Νεωτέρων Μνημείων.
ΤΣΑΒΑΛΟΣ: Δεν είχαμε άλλες, δυστυχώς.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Το ξενοδοχείο δεν έχει κανένα πρόβλημα σε σχέση με αυτό που ήταν.
Εργαστήρια εργατών. Το πρατήριο καυσίμων, πλήρως αποκατεστημένο. Το ιπποστάσιο, επίσης, έχει δεχθεί τις φροντίδες της Υπηρεσίας. Το βουστάσιο, χωρίς πρόβλημα. Το γαλακτοκομείο, επίσης.
Βλέπετε στη φωτογραφία την παλαιότερη, δεν έχουν μπει αυτά τα κόντρα πλακέ που μπήκαν, εκ των υστέρων, για να κλείσουν τις τρύπες των κουφωμάτων, ώστε να μη μπαίνουν πουλιά και διάφορα μικρά ζώα.
Το οινοποιείο στην ίδια κατάσταση. Το ξυλουργείο. Το βουτυροκομείο, χωρίς πρόβλημα. Το γκαράζ του βουτυροκομείου, αποκατεστημένο από την Υπηρεσία.
Το μαυσωλείο, για το οποίο, επίσης, έγινε συζήτηση ότι παρουσίασε προβλήματα με τη φωτιά. Κάηκαν δέντρα αλλά όχι το μαυσωλείο, όπως δεν κάηκαν και οι τάφοι όπως ελέχθη. Όπως δεν επλήγη καθόλου και ο Ναός της Αναστάσεως. Βλέπετε μπροστά στον Ναό της Αναστάσεως και στους τάφους τα καμμένα κουκουνάρια. Αλλά ούτε η εκκλησία, ούτε το μαυσωλείο, ούτε οι τάφοι έχουν προβλήματα. Το φυλάκιο της φρουράς των τάφων. Το 2010 η φωτογραφία η προηγούμενη. Βλέπετε, πράγματι κάηκε η στέγη και τα παλιά κουφώματα.
ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗ: Η στέγη αυτή στο τμήμα της είχε ήδη καταρρεύσει.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Μπορούμε να προχωρήσουμε στις ερωτήσεις. Μπορείτε να τις υποβάλετε στο Chat, ή από τους συναδέλφους που είναι εδώ στην αίθουσα. Η Αργυρώ Μποζώνη, από τη «Lifo» μπορεί να κάνει την πρώτη ερώτηση.
ΜΠΟΖΩΝΗ: Καλημέρα, σε όλους. Έγινε μία μεγάλη καταστροφή. Βεβαίως, το καταλαβαίνουμε όλοι. Θέλετε να μου πείτε, την προηγούμενη ημέρα ποια ήταν τα αντικείμενα που αξιολογήσατε και μεταφέρατε και πού μεταφέρθηκαν αυτά;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Τα αντικείμενα, το πού μεταφέρθηκαν, για λόγους ασφαλείας δεν θα σας το πω. Αλλά θα πώ ποια ήταν. Ηταν αντικείμενα τα οποία κρίθηκαν ότι μπορούσαν και να κλαπούν, εάν υπήρχε πρόβλημα. Υπάρχουν αντικείμενα τα οποία είναι πολύ εύκολο να κλαπούν, γιατί είναι μικρά ή γιατί είναι κάποιας αξίας. Και επειδή έχουμε δει σε πολλές περιπτώσεις, όταν γίνεται φωτιά, οι συναγερμοί έχουν προβλήματα- μέχρι ενός σημείου εκεί οι συναγερμοί λειτουργούσαν- αλλά κανείς δεν ξέρει πώς μπορεί να εξελιχθεί. Απομακρύνθηκαν κάποια αντικείμενα τα οποία θα μπορούσε εύκολα να κλαπούν, εάν θα υπήρχε κάποιο πρόβλημα σε ένα από τα containers.
ΜΠΟΖΩΝΗ: Να κάνω και μια δεύτερη ερώτηση και να δώσω μετά στους συναδέλφους μου;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Παρακαλώ.
ΜΠΟΖΩΝΗ: Ακούμε αυτές τις μέρες ότι μεταφέρθηκαν το ’16 κάποια αντικείμενα πίσω στο Τατόι από το μουσείο. Θέλετε να μου πείτε γιατί έγινε αυτή η μεταφορά; Ευχαριστώ.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Μάλιστα. Βεβαίως. Η μεταφορά είχε αποφασιστεί και έγινε το 2016-2017 από την τότε πολιτική ηγεσία του υπουργείου. Και πρέπει να πω ότι τότε η μεταφορά έγινε χωρίς την έγκριση και συγκατάθεση των Υπηρεσιών. Και υπάρχουν έγγραφα για αυτά. Δεν τα λέω εγώ. Υπάρχουν έγγραφα. Και αυτό για έναν πολύ απλό λόγο: Η κ. Μερτζάνη στη συνέχεια μπορεί να σας τα πει πολύ πιο αναλυτικά από εμένα, τα κινητά αντικείμενα στο Τατόι αποτελούν ένα ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο, άμεσα συνδεδεμένο με τα κτίρια.
Είναι βασική αρχή για όλους μας, για όσους ασχολούνται με την Αρχαιολογία, με τα μουσεία κ.λπ., ότι οι συλλογές δεν διασπώνται, δεν πρέπει να διασπώνται οι συλλογές.
Επίσης, το 2016, όταν αποφασίστηκε η μεταφορά, ήταν πολύ λιγότερα τα αντικείμενα από τα οποία έγινε η επιλογή σε σχέση με αυτά που είναι σήμερα. Σήμερα, σας είπα, ότι ξεπερνούν τις 100.000 διότι, για να πάρω τα πολύ μεγάλα και ογκώδη αντικείμενα, που όλοι τα ξέρετε, τα αυτοκίνητα και οι άμαξες ήταν μέσα στον στάβλο και στο βουστάσιο στοιβαγμένα με χιλιάδες άλλα αντικείμενα από πάνω τους. Από αυτά δεν μπορούσε το 2016 να γίνει καμία επιλογή.
Επομένως, από τα αντικείμενα από τα οποία έγιναν μέχρι τότε, έγινε μία επιλογή που, ομολογώ ότι όταν είδα τον κατάλογο, δεν πήρα απαντήσεις. Γιατί, για παράδειγμα, επελέγησαν χαρτώα καπέλα φωτιστικών. Θα μπορούσε να είναι πάρα πολύ αξιόλογα. Αυτά τα αντικείμενα, τα οποία ήταν περίπου 5.000 ή 6.000, μεταφέρθηκαν τότε στο Μουσείο Νεώτερου Ελληνικού Πολιτισμού.
Εάν σήμερα συνέβαινε μία καταστροφή, θα είχαν καεί 95.000 για να έχουν σωθεί 5.000 ή 6.000. Θα είχαν σωθεί, όπως σας είπα, τα χάρτινα καπέλα από τα φωτιστικά, αλλά θα είχαν καταστραφεί οι άμαξες, θα είχαν καταστραφεί οι στολές, θα είχαν καταστραφεί υφάσματα, θα είχε καταστραφεί χαρτώο αρχειακό υλικό, θα είχαν καταστραφεί χιλιάδες, χιλιάδες άλλα αντικείμενα, που η κ. Μερτζάνη και η κ. Αργυροπούλου μπορούν να σας τα αναπτύξουν.
Επίσης, από την περίοδο του 2016-2017 υπάρχουν έγγραφα της Υπηρεσίας που συντηρητές έλεγαν ότι δεν πληρούνται οι κατάλληλες συνθήκες για τη φύλαξή τους στο ΜΝΕΠ. Τα αντικείμενα αυτά, όταν αποθηκεύτηκαν στους πρώτους οικίσκους, μέχρι το 2016, αντιμετωπίστηκαν με τέτοιο τρόπο ώστε να φυλαχθούν μόνον και όχι να μεταφερθούν.
Τελευταίο, το Μουσείο Νεώτερου Ελληνικού Πολιτισμού, όπως ξέρετε, έχει μπει στην τελική του ευθεία για να αποδοθεί στο σύνολό του το 2023 στο κοινό, στους επισκέπτες και στους πολίτες της Αττικής. Τα αντικείμενα αυτά και οι χώροι που καταλάμβαναν έπρεπε να αποδοθούν στη λειτουργία του Μουσείου Νεώτερου Ελληνικού Πολιτισμού. Έτσι, αποφασίστηκε, σε συνεννόηση με τις Υπηρεσίες, να μεταφερθεί αυτός ο αριθμός των αντικειμένων στο Τατόι, προκειμένου το σύνολο να αποκτήσει ξανά την ενότητά του, και το ΜΝΕΠ να μπορέσει να λειτουργήσει.
Μαρία, θέλεις να πεις κάποια πράγματα;
ΜΕΡΤΖΑΝΗ: Μάλιστα. Εγώ θέλω να πω ότι εμείς το εισηγηθήκαμε αυτό. Πρώτα από όλα, εμείς είμαστε μία Υπηρεσία η οποία δεν είχαμε συμφωνήσει με αυτή τη μεταφορά και με τον τρόπο που είχε εκτελεστεί τότε. Και να πω ότι, μάλλον να πω ότι προτείναμε την επιστροφή, γιατί αυτή τη στιγμή προγραμματίζεται μία σειρά έργων, με πάρα πολλούς ανθρώπους και πολυεπιστημονική.
Με αυτή την έννοια, και σε αυτή τη βάση, η υποδομή που μπορούσε να παρέχει η αποθήκη του ΜΝΕΠ δεν ήταν επαρκής. Δεν κάλυπτε, δηλαδή, τις ανάγκες που υπήρχαν έτσι ώστε να γίνει και η τεκμηρίωση και η αξιολόγηση και η καταγραφή των αντικειμένων, εννοώ η τεκμηρίωση από ειδικούς εμπειρογνώμονες.
Το θέμα, επίσης, είναι ότι στο ΜΝΕΠ δεν είχε μεταφερθεί μία συμπαγής ενότητα, να πούμε ότι ήταν εκεί όλο το χαρτώο, οπότε αυτό θα μας έλυνε ένα θέμα και θα λέγαμε ότι οι εμπειρογνώμονες που θα έρθουν να μελετήσουν αυτό το υλικό θα μπορούν να εργάζονται στην ΚΕΔ Αθηναίων. Δεν μπορούσε αυτό να συμβεί.
Οπότε, μονάχα, ουσιαστικά μας περιόριζε πάρα πολύ, στο πώς θα μπορούσαμε να εξελίξουμε την υλοποίηση των έργων. Και για αυτό εισηγηθήκαμε την επιστροφή των αντικειμένων της συλλογής αυτής στο Τατόι. Και αυτό έγινε δεκτό και υλοποιήθηκε.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Επόμενη ερώτηση από τους συναδέλφους εδώ; Ναι, ο Σάκης Ιωαννίδης. Παρακαλώ στο μικρόφωνο.
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ: Θα ήθελα να σας ρωτήσω, γιατί το υπουργείο καθυστέρησε τόσο πολύ να μας ενημερώσει και για τα καμένα containers αλλά και για τις φθορές στα κτήρια από τότε που σταμάτησε η πυρκαγιά;
Και η δεύτερη ερώτηση, αν μου επιτρέπετε, εάν εσείς έχετε κάποια διάθεση αυτοκριτικής, αν αναγνωρίζετε κάποια λάθη, ίσως, αστοχίες, που έκανε το υπουργείο, έγιναν από το υπουργείο, και αν αναλαμβάνει κάποιο μερίδιο πολιτικής ευθύνης.
Ευχαριστώ.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Όπως έχει ήδη αναφερθεί από την κυβερνητική εκπρόσωπο, η επιλογή της κυβέρνησης ήταν την ώρα της μάχης να μιλάει ένας, αυτός ο οποίος είχε λόγο να μιλάει, και ήταν η Πολιτική Προστασία. Εχθές, έγινε το Υπουργικό Συμβούλιο και σήμερα σας ενημερώνουμε ακριβώς τηρώντας τη διαδικασία την οποία υπέδειξε η κυβέρνηση.
Από εκεί και πέρα, για τη δεύτερη ερώτησή σας. Δεν θα είχα κανένα πρόβλημα οποιασδήποτε ανάληψης ευθύνης εάν είχαν γίνει πραγματικές ζημιές. Ζημιές στην προκειμένη περίπτωση δεν έγιναν. Από εκεί και πέρα, ο Πρωθυπουργός έχει αρμοδιότητα να αξιολογήσει αυτά τα οποία έκανε ο κάθε υπουργός και το κάθε υπουργείο.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Επόμενη ερώτηση από τη Μαίρη Αδαμοπούλου από τα «Νέα». Παρακαλώ, στο μικρόφωνο.
ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ: Καλησπέρα σας. Λυπούμαστε που μετά από τόσο καιρό σάς βλέπουμε με μια δυσάρεστη αφορμή. Θα ήθελα να σας ρωτήσω, αφού είναι παραδεκτό ότι πραγματικά υπάρχει πρόβλημα πυροπροστασίας, έλλειψης, ουσιαστικά, πυροπροστασίας και πυρασφάλειας στο Τατόι, με ποια λογική είχε επιλεγεί όλο αυτό το πολύτιμο υλικό να παραμείνει και να φυλάσσεται και γιατί δεν είχε βρεθεί μία εναλλακτική να μεταφερθεί και έφτασε στο σημείο να κινδυνεύσει;
Και το δεύτερο που θα ήθελα να σας ρωτήσω είναι αν έχετε να μας δώσετε και μία εικόνα τι συνέβη στο γειτονικό φρούριο της Δεκέλειας, που είναι πολύ κοντά, αν υπήρξε κάποιο πρόβλημα εκεί.
Ευχαριστώ πολύ.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Το γιατί επελέγη από το 2003, όταν ξεκίνησε η διαδικασία για τις πρώτες μελέτες και τις πρώτες εκκενώσεις των κτιρίων, ήταν διότι, καταρχήν, είχε θεωρήσει τότε το υπουργείο, και νομίζω και εξακολουθούμε να το θεωρούμε, ότι καλό θα είναι τα αντικείμενα, καθώς βγαίνουν, να έχουν ένα χώρο να δέχονται τις φροντίδες και τη μέριμνα που πρέπει να δοθεί σε αυτά τα οποία για πάρα πολλά χρόνια ήταν εκεί, όχι αποθηκευμένα, αλλά ριγμένα σε κακή κατάσταση. Ήταν στοιβαγμένα, με τρομερές υγρασίες κ.λπ.
Επομένως, κρίθηκε από τότε, και βλέπετε ότι αυτό δεν άλλαξε, ήταν μία συνεχής πορεία του υπουργείου, ανεξαρτήτως προσώπων και κυβερνήσεων, ότι ο κατάλληλος χώρος ήταν εκεί.
Αυτή τη στιγμή, μετά από την εμπειρία την οποία έχουμε, αφενός μεν έχουμε ήδη ξεκινήσει τη μελέτη, που πολύ γρήγορα θα γίνει έργο, και θα γίνει μέσα από χορηγία, την περαιτέρω θωράκιση των συγκεκριμένων containers. Και πρέπει να πω ότι στην ίδια λογική, που είπα και εγώ αλλά και η κ. Μερτζάνη, ότι οι συλλογές είναι αδιάσπαστες και ενιαίες, θα πρέπει να βρεθεί κάπου ένας χώρος, περίπου 5.000 τ.μ. Τι λες;
ΜΕΡΤΖΑΝΗ: Λίγα λέτε.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Λίγα λέω; Περισσότερο, λοιπόν, από 5.000 τ.μ., για να φιλοξενήσει αυτή την εγκατάσταση, πράγμα το οποίο δεν είναι εύκολο στην άμεση, τουλάχιστον, περιοχή των Αθηνών. Δεν σημαίνει ότι δεν το έχουμε πλέον στο πίσω μέρος του μυαλού μας αν βρεθεί ο χώρος αυτός, αλλά αντιλαμβάνεστε τι λέω. Θα σας πω ένα νούμερο, το οποίο τώρα το σκέφτομαι. Το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο φυλάσσει στους χώρους του, που είναι 16.000 τ.μ., περίπου 110.000-115.000 αντικείμενα, αν δεν κάνω λάθος. Εδώ έχουμε περισσότερο από 100.000.
ΜΕΡΤΖΑΝΗ: Κυρία Υπουργέ, να συμπληρώσω. 100.000 μπορεί να αφορούν σε κιβώτια, κιβώτια που μπορεί να είναι γεμάτα. Μιλάμε για μία τερατώδη συλλογή, ετερόκλητη. Δηλαδή, το Αρχαιολογικό Μουσείο έχει αρχαιολογικά αντικείμενα.
Εδώ μιλάμε για μία συλλογή που έχει από οικοσκευή, μέχρι αυτοκίνητα και άμαξες. Πραγματικά, είναι μία πάρα πολύ μεγάλη συλλογή. Είναι μία συλλογή που δεν έχει κλείσει ακόμα. Υπάρχουν ακόμα αντικείμενα σε κτήρια που πρέπει να εκκενωθούν, άρα ουσιαστικά δεν έχουμε μία συλλογή που ξέρουμε ότι είναι αυτή, πιάνει από εδώ ως εκεί. Ακόμα εμπλουτίζεται. Είναι σε δυναμική εξέλιξη.
Το γεγονός ότι εκτελούνται τόσα πολλά έργα ταυτόχρονα είναι ακριβώς σε αυτή την κατεύθυνση: Να τη δούμε και να τεκμηριώσουμε αυτή τη συλλογή, γιατί δεν έχει κλείσει ακόμα. Άρα, ακόμη και αν τώρα βρεθεί, και μπορεί, γιατί το έχουμε στο νου μας ένας πολύ μεγάλος χώρος, δεν είμαστε σίγουροι, γιατί δεν έχουμε ακόμη εικόνα του ποια είναι η ακριβής ανάγκη.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Η επόμενη ερώτηση, από την Ξένια Στούκα από τον «Ελεύθερο Τύπο».
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Τουλάχιστον η εικόνα που έχουμε σήμερα είναι ότι δεν παρουσιάζει προβλήματα.
ΣΤΟΥΚΑ: Καλησπέρα σας. Η ερώτησή μου αφορά τα χρονοδιαγράμματα για την ανάπλαση του κτήματος, αν ισχύουν σήμερα που μιλάμε, μετά από την καταστροφή.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Βεβαίως. Τα χρονοδιαγράμματα για αυτά που έχουμε ήδη εξαγγείλει ότι θα γίνουν, για αυτά τα οποία είναι μέσα στον προγραμματισμό μας, τηρούνται στο ακέραιο. Το είπα και προηγουμένως. Υπολογίζαμε ότι μες στο καλοκαίρι θα είχαμε ανάδοχο στα Μαγειρεία. Ανάδοχο έχουμε και θα γίνει η εγκατάστασή του. Υπολογίζαμε ότι το Φθινόπωρο, τον Σεπτέμβριο, θα είχαμε τη διακήρυξη για το κτήριο των ανακτόρων με εξασφαλισμένους πόρους, και να πω ότι πριν από 15 μέρες περίπου εντάχθηκε το συγκεκριμένο κονδύλι των 14.300.000€ στο Ταμείο Ανάκαμψης για την αποκατάσταση του Τατοΐου, είμαστε εντελώς στα χρονοδιαγράμματά μας. Είμαστε εντός των χρονοδιαγράαμμάτων που αφορούν το τρέχον ΕΣΠΑ 2014-2021.
Οι μελέτες εξελίσσονται, επίσης, στα χρονοδιαγράμματά τους. Το χρονοδιάγραμμα για το Ταμείο Ανάκαμψης δεν έχει αλλάξει και όλα αυτά δεν έχουν αλλάξει για ένα πολύ απλό λόγο, διότι δεν επήλθαν καταστροφές στα κτήρια που μας επιβάλουν να αναθεωρήσουμε μελέτες.
Δεν υπήρξαν απώλειες στα αντικείμενα τα οποία συντηρούνται, καταγράφονται, τεκμηριώνονται για να ετοιμαστούν οι μουσειολογικές και μουσειογραφικές μελέτες ώστε να μας αναγκάσουν να αναθεωρήσουμε τα χρονοδιαγράμματά μας. Αυτό θα συνέβαινε σε περίπτωση που υπήρχαν τέτοια προβλήματα. Ευτυχώς, δόξα τω Θεώ, τέτοια προβλήματα δεν υπήρξαν.
Επομένως, είμαστε συνεπείς. Όχι απλώς συνεπείς. Δεν έχουμε κανένα λόγο να αλλάξουμε τα χρονοδιαγράμματά μας. Αντίθετα, πρέπει να πω ότι με τη συνεννόηση και τη συμφωνία όλων των υπηρεσιακών στελεχών είπαμε ότι αυτή η προσπάθεια θα ενταθεί, ώστε να είμαστε και σε πιο σύντομους χρόνους έτοιμοι για πολλά πράγματα.
Σας είπα ήδη ότι έχουμε αναθέσει τη μελέτη για την αναδάσωση. Η συζήτηση αυτή έγινε την Κυριακή και ήδη η ομάδα συγκροτείται από τους μελετητές και ήδη έχουμε συνεννοηθεί και έγινε και μια πρώτη αυτοψία χθές για την περαιτέρω θωράκιση των αποθηκευτικών χώρων.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Πηγαίνουμε στις ερωτήσεις από το chat. Η πρώτη είναι σε δύο μέρη. Είναι από τη Ναταλί Χατζηαντωνίου από την «Εφημερίδα των Συντακτών». Σύμφωνα με κοινή ανακοίνωση της Τομεάρχη Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ, του τέως Υφυπουργού Πολιτισμού και της τέως Γενικής Γραμματέως, η προηγούμενη πολιτική ηγεσία του Υπουργείου είχε συστήσει επιτροπή ειδικών επιστημόνων και υπηρεσιακών στελεχών του Υπουργείου Πολιτισμού για την προστασία, συντήρηση και ανάδειξη των πολιτιστικών αγαθών του κτήματος Τατοΐου. Η επιτροπή είχε εισηγηθεί τα αξιόλογα αντικείμενα να μεταφερθούν για το φόβο φωτιάς και κλοπής σε αποθηκευτικές εγκαταστάσεις του Μουσείου Ελληνικής Λαϊκής Τέχνης. Γιατί αποφασίσατε την κατάργηση της επιτροπής και την επιστροφή των αντικειμένων στο Τατόι πριν την ολοκλήρωση εργασιών πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Καταρχήν, νομίζω ότι αυτό σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει απαντηθεί και από εμένα και από την κ. Μερτζάνη. Παρόλα αυτά, για την αποκατάσταση της αλήθειας, υπάρχουν έγγραφα του Φεβρουαρίου του 2017 όπου αναφέρεται συγκεκριμένα «Διαπιστώθηκε σε συνεδρίαση της 16/2/2017 σύγκληση των απόψεων σχεδόν όλων των μελών στον ορισμό ως βασικής προτεραιότητας της διατήρησης των κινητών αντικειμένων, ως ενιαίο και αδιαίρετο σύνολο». Λοιπόν, η επιτροπή δεν είχε εισηγηθεί τη μεταφορά των αντικειμένων. Τουλάχιστον, αυτό προκύπτει από τα έγγραφα τα οποία είναι διαθέσιμα στο πρωτόκολλο του Υπουργείου της εποχής εκείνης. Ένα.
Και δεύτερον, η επιτροπή αυτή, όπως αναφέρθηκε, αποτελείτο από υπηρεσιακούς παράγοντες. Οι υπηρεσιακοί παράγοντες είναι και αυτή τη στιγμή παρόντες και είναι οι αρμόδιες υπηρεσίες. Είναι τα ίδια πρόσωπα που εμπλέκονταν, απλώς δεν τους λέει κανείς επιτροπή, γιατί δεν έχεις λόγο να κάνεις επιτροπή από τους υπηρεσιακούς παράγοντες, τους διευθυντές σου και τους τμηματάρχες όταν είναι εμπλεκόμενοι. Και επίσης, κάποια εξωυπηρεσιακά μέλη της επιτροπής αυτής με διαβεβαίωσαν ότι η επιτροπή συνεδρίασε, τουλάχιστον με τους εξωυπηρεσιακούς, μία φορά και μόνο.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Και μία δεύτερη ερώτηση από τη Ναταλί Χατζηαντωνίου. Αν αυτές οι συλλογές δεν διασπώνται, τα ενιαία αρχαιολογικά σύνολα, όπως αυτό της Θεσσαλονίκης διασπώνται;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Εδώ είναι δύο πράγματα τόσο ετερόκλητα, σε μία στιγμή αν θέλετε στιγμή θλίψης γενικότερα για το θέμα των πυρκαγιών, που το θεωρώ όχι απλώς άτοπο, περισσότερο από άτοπο, ως ερώτημα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Από την Τατιάνα Καποδίστρια από το News 24/7. Σχετικά με τις περιβαλλοντικές μελέτες που εκπονούνται για την συνολική αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, στις οποίες αναφερθήκατε, με ποια πανεπιστημιακά ιδρύματα συνεργάζεστε ήδη προς αυτόν τον σκοπό;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Συνεργαζόμαστε με το Πανεπιστήμιο Αθηνών και με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Στις επόμενες εβδομάδες η συνεργασία αυτή θα αποτυπωθεί, γιατί έχει προβλεφθεί στο πρόγραμμα το οποίο έχει ενταχθεί στο Ταμείο Διαχείρισης, με την υπογραφή προγραμματικής συμφωνίας του Υπουργείου Πολιτισμού με τα συγκεκριμένα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Από την Κατερίνα Ανέστη από το iefimerida. Ανάφερε η Υπουργός ότι ήδη, λίγες μέρες μετά την πυρκαγιά, ανατέθηκε η μελέτη για την αναδάσωση του ιστορικού πυρήνα, σε δυο στάδια,. Ποια είναι τα χρονοδιαγράμματα για την παράδοση και ενδεχομένως αν υπάρχει μια πρώτη εκτίμηση, για την αλλαγή της εικόνας με την εφαρμογή της μελέτης. Και αν και δεν μπορείτε να πείτε ονόματα, θα μπορούσαμε να έχουμε το προφίλ αυτής της επιτροπής;
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Είναι πάρα πολύ νωρίς για να πούμε… Είπαμε ότι η συζήτηση με τους μελετητές έγινε την Κυριακή. Σήμερα έχουμε Τετάρτη. Είναι πάρα πολύ νωρίς. Οι άνθρωποι γνωρίζουν το χώρο, βρίσκονται στο χώρο, αλλά από εκεί και πέρα είναι πάρα πολύ νωρίς, μέσα σε τρεις μέρες να δώσουμε χρονοδιαγράμματα. Σας είπα ότι το βασικό κριτήριο είναι: Πρώτον, ότι στην ομάδα μελέτης θα συμμετέχουν όλες οι αναγκαίες ειδικότητες και όλοι οι φορείς οι οποίοι εμπλέκονται. Δηλαδή, στην ομάδα αυτή θα υπάρχει συνεργασία και στελεχών του Υπουργείου Πολιτισμού στη μελετητική ομάδα.
Από εκεί και πέρα τα κριτήρια είναι δύο. Το ένα είναι η ιστορικότητα του κτήματος ιδιαίτερα στον ιστορικό πυρήνα τον στενό και τον ευρύ, και η αντιμετώπιση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, σε συνδυασμό με την ιστορικότητα και με το δάσος το οποίο υπάρχει και σήμερα.
Καταρχήν ένα μέρος του δάσους στον ιστορικό πυρήνα δεν έχει πάθει ζημιά. Ένα άλλο μέρος έχει πάθει ζημιά μεν, αλλά απ’ ό,τι λένε οι ειδικοί μπορεί και να αναγεννηθεί. Αυτά όλα λοιπόν τα δεδομένα, με τις παραμέτρους που ανέφερα, θα συνδυαστούν και πολύ σύντομα, πιθανότατα και μέχρι το τέλος του μήνα ή αρχές του επομένου, θα σας ανακοινώσουμε και την ομάδα μελέτης και ενδεχομένως το χρονοδιάγραμμα της μελέτης, αφού προηγουμένως έχουν οι μελετητές αξιολογήσουν τα δεδομένα τους.
ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ: Έχουμε κάποια άλλη ερώτηση από την αίθουσα μέσα; Η Αργυρώ Μποζώνη.
ΜΠΟΖΩΝΗ: Παρακαλώ, υπάρχει κάποιος ορίζοντας για τη συντήρηση και την τεκμηρίωση αυτών των χιλιάδων αντικειμένων χρονικός; Υπάρχει κάποιος χρονικός ορίζοντας; Γιατί φαντάζομαι κάποια στιγμή, όταν τελειώσουν όλα αυτά και γίνει ένα μουσείο και αυτά θα μετακινηθούν από τα κοντεϊνερσ… Έχετε όμως εσείς έναν ορίζοντα για την συντήρηση… Ευχαριστώ.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Θα απαντήσω και θα σας απαντήσει η κ. Μερτζάνη στη συνέχεια, με περισσότερες λεπτομέρειες.
Καταρχήν, έχουμε πει ότι το 2025 κάποια κτήρια θα είναι ήδη μουσεία. Αυτό είναι δέσμευσή μας. Είναι δέσμευσή μας στο πλαίσιο των προγραμμάτων από τα οποία χρηματοδοτούμεθα. Επομένως, το 2025 έχουμε πει ότι θα πρέπει να λειτουργεί το ανάκτορο, ως μουσείο.
Είναι προφανές ότι τα αντικείμενα τα οποία θα συμπεριληφθούν στη μουσειολογική μελέτη και στη μουσειογραφική, στη συνέχεια θα πρέπει να είναι συντηρημένα για να γίνει το μουσείο. Μιλάμε ότι κάποια από τα κτήρια, του στάβλου, του βουστασίου, θα γίνει το μουσείο των αμαξών, το μουσείο των αυτοκινήτων. Είναι προφανές ότι και οι άμαξες και τα αυτοκίνητα και το υπόλοιπο υλικό που θα έρθει να συνδυαστεί στη μουσειακή έκθεση, θα πρέπει να είναι συντηρημένο. Επομένως, ένα πρώτο χρονοδιάγραμμα έχει ήδη δοθεί από τη δέσμευση που έχουμε να αποδώσουμε τα κτήρια, έτσι όπως έχουμε δεσμευθεί, όπως σας είπα, στα χρηματοδοτικά προγράμματα.
Από εκεί και πέρα, υπάρχουν ήδη προγράμματα, όπως η καταγραφή και η τεκμηρίωση του χαρτώου υλικού, το οποίο χειρίζεται η Διεύθυνση Συντήρηση,ς μέσω του ΕΣΠΑ. Υπάρχει ακόμα ένα πρόγραμμα, το οποίο είναι υπό αξιολόγηση για να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ, για την καταγραφή τεκμηρίων από το Τατόι, το οποίο θα χειριστεί η Διεύθυνση Διαχείρισης Εθνικού Αρχείου Μνημείων, που και αυτά έχουν ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2023. Και από εκεί και πέρα θα δώσω το λόγο στην κυρία Μερτζάνη, διότι θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι σε μία τέτοια συλλογή μπορεί τα αντικείμενά της να συντηρούνται επί χρόνια. Είναι μία δυναμική ιστορία. Και ένας από τους στόχους μας στο Τατόι είναι να υπάρχει και ένα εργαστήριο συντήρησης ανοιχτό στο κοινό.
Εγώ σταματώ. Μαρία.
ΜΕΡΤΖΑΝΗ: Αυτό. Τα νεώτερα μνημεία ευτυχώς έχουν το προτέρημα ότι επειδή είναι νεώτερα ακριβώς είναι σε καλύτερη κατάσταση διατήρησης. Η επιλογή μας γίνεται λαμβάνοντας υπόψη δύο κριτήρια.:Το κριτήριο της αξίας, το οποίο αυτό είναι αποτέλεσμα διεπιστημονικής συνεργασίας, και το κριτήριο της κατάστασης διατήρησης. Με βάση αυτούς τους δύο άξονες γίνεται η επιλογή.
Είναι σε εξέλιξη η εκπόνηση της μουσειολογικής μελέτης την οποία εκπονεί η Διεύθυνση Νεώτερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Εμείς εκτιμούμε ότι και στην εξέλιξη των προγραμμάτων, όπως αυτά θα χρηματοδοτηθούν, θα είναι υποχρέωσή μας να ολοκληρώσουμε τουλάχιστον 10.000 αντικείμενα που θα εκτεθούν στο μουσείο. Αυτό όμως μας δίνει και το πλαίσιο ότι όταν όλα αυτά θα τελειώσουν και ένα μικρό ποσοστό τη συλλογής που θα εκτεθεί, πάλι θα παραμένει ένα μεγάλο ποσοστό, το οποίο θα συντηρείται και θα είναι εκεί για να υποστηρίζει ενδεχομένως περιοδικές εκθέσεις, ειδικούς επιστήμονες, τέτοιου τύπου δραστηριότητες. Αυτό, βέβαια, μας δείχνει ότι τα αντικείμενα που θα τοποθετηθούν στο μουσείο, θα τοποθετηθούν στους εκθεσιακούς χώρους του ιστορικού πυρήνα, θα είναι πάντα εκεί. Θα είναι πάντα σ’ αυτό το αστικό σύνολο, σε αυτό το αστικό κύτταρο μες στον εθνικό δρυμό. Ο κίνδυνος θα είναι πάντα εκεί. Άρα είναι υποχρέωσή μας να τα διαφυλάξουμε σ’ αυτό το χώρο.
ΥΠΟΥΡΓΟΣ: Θέλει κάποιος να πει κάτι περισσότερο; Όχι. Ωραία. Ευχαριστούμε πάρα πολύ.