Η Αρπαγή της Ευρώπης

Στέρεο θεμέλιο του ευρωπαϊκού οικοδομήματος αποτελεί η κοινή πολιτιστική κληρονομιά μας. Σημαντικό τεκμήριο παρέχει το πολύ σημαντικό ψηφιδωτό στην ‘’Οικία της Ευρώπης’’ στην Σπάρτη, στο οποίο απεικονίζεται η αρπαγή της Ευρώπης από τον πατέρα των Ολύμπιων θεών.

Η σημερινή 71η επέτειος της Ημέρας της Ευρώπης συμπίπτει με την συμπλήρωση 40 χρόνων από την ένταξη της Ελλάδας  στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά και με τον εορτασμό των 200 χρόνων από την κήρυξη της Ελληνικής Επανάστασης.

Η ελληνική μυθολογία θέλει τον Δία να ερωτεύεται παράφορα την πανέμορφη Ευρώπη, την κόρη του βασιλιά Αγήνορα και αδελφή του Κάδμου, ιδρυτή της Θήβας. Μεταμορφωμένος σε ταύρο την παρακολουθεί στην ακρογυαλιά, καθώς παίζει με τις φίλες της, την αρπάζει  και  τη μεταφέρει στη ράχη του, στην Κρήτη. Αυτός ο μύθος απεικονίζεται στο ψηφιδωτό της “Οικίας της Ευρώπης”, το οποίο σύντομα αποδίδεται στους Ελληνες, στους Ευρωπαίους, στους πολίτες του κόσμου, καθώς ολοκληρώνεται το έργο «Προστασία, ανάδειξη και απόδοση της  Οικίας των Ψηφιδωτών στο  Δήμο Σπάρτης». 

Το ψηφιδωτό δάπεδο της «Αρπαγής της Ευρώπης», διαστάσεων 2,05 Χ 1,98μ., χρονολογείται περί το 300 μ.Χ. Ανακαλύφθηκε το 1872, στη νεοϊδρυθείσα πόλη της Σπάρτης, στον κήπο της οικίας Φουστάνου. Σπάνια απεικόνιση του αρχαίου μύθου, καθώς και ιδιαίτερο εικονογραφικό σχήμα, όπου το ιμάτιο που  καλύπτει το σὠμα της Ευρώπης συγκρατούν φτερωτοί ερωτιδείς. Είναι ένα έργο μοναδικό  πλούσιο στη σύνθεση και στους χρωματισμούς.

Μαζί με το ψηφιδωτό του Ορφέα που γοητεύει τα ζώα, το οποίο ανακαλύφθηκε το 1897 στον ίδιο χώρο, φαίνεται ότι αποτελούσαν τμήμα διακόσμου λουτρικού συγκροτήματος, μίας ή δύο γειτονικών οικιών πλούσιων Ρωμαίων. Την πρωτοβουλία για την ανάδειξη τους είχε ο τ. Υπουργός Ιωάννης Βαρβιτσιώτης, Προέδρος  του μη κερδοσκοπικού Οργανισμού «Φίλοι των Ψηφιδωτών της Σπάρτης». Το έργο εκτελείται από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Λακωνίας, χάρη στη Σύμβαση Δωρεάς, μεταξύ του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Στόχος είναι η διασύνδεση των ψηφιδωτών με το Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, το πρώτο περιφερειακό μουσείο της νεότερης Ελλάδας, που και αυτό αποκαθίσταται πλήρως από το ΥΠΠΟΑ, με δωρεά, επίσης του ΙΣΝ.

Την «Αρπαγή της Ευρώπης», όπως αυτή απεικονίζεται στο ψηφιδωτό της Σπάρτης, επέλεξε η χώρα μας για την ελληνική έκδοση των 2 ευρώ, σε σχέδιο του Γιώργου Σταματόπουλου.