Κάποτε ένας Κροκόδειλος, κατάπιε έναν ολόκληρο άνθρωπο, όταν ο δεύτερος, γεμάτος περιέργεια και τόλμη περισσή, πλησίασε στα σαγόνια του για να τον παρατηρήσει.
Ποιος όμως είναι ο Κροκόδειλος σημειολογικά;
Ο άγονος τόπος όλων εκείνων που δεν πορεύονται συνετά στην καθεστηκυία τάξη ή μήπως η γη της επαγγελίας όπου αυτοεξόριστοι ανασυγκροτούμαστε σε προφυλαγμένα περιβάλλοντα επιλογής για να επανέλθουμε δριμύτεροι στην αέναη μάχη μας ενάντια στις όποιες μορφές εξουσίας;
Αλληγορικός ο Ντοστογιέφσκι στον γραμμένο στα 1865 «Κροκόδειλό» του, το λιγότερο γνωστό απ’ τα έργα του, μας προσκαλεί να ανακαλύψουμε τις απαντήσεις, σατιρίζοντας πότε στην υπερβολή και πότε με χιούμορ, τη διαμάχη μεταξύ διανοουμένων διαφόρων προοδευτικών ρευμάτων και σκιαγραφώντας ως άριστος ψυχολόγος, τη διαμόρφωση των ανθρώπινων σχέσεων στην κοινωνία της Αγίας Πετρούπολης.
Υπέρβαση και λύτρωση για τον πρωταγωνιστή, που μια …χαψιά ενός βλοσυρού ερπετού, είναι αρκετή να του χαρίσει διαφυγή απ’ την ασημαντότητα της μετριότητάς του, ισχυροποιώντας τον να ορθώσει ανάστημα έναντι των κατεστημένων, χωρίς ωστόσο κανείς να μπορεί να τον βλάψει έτσι καθώς περιφρουρείται απ’ στα στεγανά όρια μιας… κοιλιάς.
Περίληψη
Η Γιελιένα Ιβάνοβνα και ο σύζυγος της Ιβάν Ματβιέιτς επισκέπτονται μαζί με τον οικογενειακό τους φίλο Σεμιόν Σεμιόνιτς τη Στοά, όπου εκτίθεται ένας κροκόδειλος. Ξαφνικά το ερπετό καταπίνει τον άτυχο Ιβάν Ματβιέιτς ο οποίος μένει άθικτος μέσα στο σώμα του ερπετού και το μόνο που τον ανησυχεί είναι πώς θα δουν το περιστατικό οι προϊστάμενοι του.
Ο Σεμιόν Σεμιόνιτς αποφασίζει να επισκεφτεί τον Τιμοφιέι Σεμιόνιτς για βοήθεια και εκείνος προτείνει να κουκουλώσουν την υπόθεση, γιατί είναι ύποπτη, ανήκουστη και δημιουργεί κακό προηγούμενο και επιπλέον να προστατεύσουν τον ξένο επενδυτή, τον Γερμανό ιδιοκτήτη του κροκόδειλου δηλαδή, αντί να προσπαθούν να ξεσκίσουν την κοιλιά του βασικού του κεφαλαίου. Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά ο Ιβάν Ματβιέιτς σκέφτεται πώς θα εκμεταλλευτεί την περίσταση προς όφελός του.
«Θα μελετήσω τους ανθρώπους, αυτός είναι ο πρώτος μου στόχος και η φιλοδοξία»!
Μ’ αυτή τη φράση του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, του συγγραφέα που ένιωσε «τη δίψα της ψυχής της ανθρωπότητας», όπως ο ίδιος είπε στο τέλος της ζωής του, ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του ΚΘΒΕ, Νίκος Κολοβός μας συστήνει το έργο σημειώνοντας: «στο έργο, συμπυκνώνεται η οπτική με την οποία ο Ντοστογιέφσκι προσέγγιζε τα πάθη των ανθρώπων, τις αναζητήσεις τους, τις ελπίδες τους. Η αγωνία του να “αγγίξει τον άνθρωπο” και να τον εκφράσει ακόμα και στην πιο βαθιά του πτώση. Η πίστη του στο καλό. Οι στοχασμοί του για το σκοπό της ζωής. Τα διεισδυτικά και συμπονετικά κοιτάγματά του στους σκοτεινούς λαβυρίνθους της ψυχής».