Το ιερό των Καβείρων αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της ακριτικής Λήμνου. Βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του νησιού, στην πλαγιά χαμηλού λόφου που κατεβαίνει απότομα στη θάλασσα, σχηματίζοντας το ακρωτήριο Χλόη, βόρεια του κόλπου του Πουρνιά, απέναντι από την αρχαία πόλη της Ηφαιστίας, στην οποία και ανήκε. Εδώ λατρεύονταν οι μυστηριακές θεότητες των Καβείρων, των δαιμονικών αυτών όντων, που ταυτίστηκαν με τους καρκίνους, υπονοώντας ότι με τις δαγκάνες – λαβίδες τους είχαν υπόσταση ως μεταλλουργοί, θεοί της φωτιάς και βοηθοί του πατέρα τους Ηφαίστου, δημιουργώντας καλλιτεχνικά δημιουργήματα σε ευγενή μέταλλα.
Με την ανάδειξη και διαμόρφωση του ιερού των Καβείρων προσφέρεται στη Λήμνο ένας επιπλέον εκσυγχρονισμένος και οργανωμένος αρχαιολογικός χώρος, ο οποίος εντάσσεται στο δίκτυο των πολιτιστικών και τουριστικών διαδρομών της Λήμνου, μαζί με τον αρχαιολογικό χώρο της Πολιόχνης και της Ηφαιστίας, αλλά και των μεσαιωνικών μνημείων της Λήμνου, όπως του κάστρου της Μύρινας, του Τσας και του Κότσινα.
Οι εκτεταμένες ανασκαφικές έρευνες κατά τις δεκαετίες 1930, 1980 και 1990 της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής Αθηνών, έφεραν στο φως τα ιερά κτήρια του λημνιακού Καβειρίου, που ήταν θεμελιωμένα επάνω σε δύο άνδηρα, με αναλήμματα, στο βόρειο και νότιο πλάτωμα. Δυστυχώς η λιθοθηρία της ύστερης αρχαιότητας και των νεότερων χρόνων, τα έντονα γεωλογικά φαινόμενα διάβρωσης και κατολίσθησης των απότομων πρανών προς τη θάλασσα, αλλά και οι ισχυροί σεισμοί που συγκλόνισαν κατά την αρχαιότητα τον γεωγραφικό χώρο του ΒΑ. Αιγαίου και της περιοχής της Τρωάδος και του Ελλησπόντου, φαίνεται ότι αποτέλεσαν την κύρια αιτία για την κακή κατάσταση διατήρησης των αρχιτεκτονικών καταλοίπων που σώζονται σε επίπεδο θεμελίωσης ή ίχνη τους διακρίνονται επάνω στον φυσικό βράχο, κυρίως στην περιοχή του ελληνιστικού Τελεστηρίου. Άλλωστε, πολλά από τα αρχιτεκτονικά μέλη και τα οικοδομικά κατάλοιπα βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα στις απότομες πλαγιές με την πυκνή θαμνώδη βλάστηση των δύο ανδήρων ή εντός του θαλάσσιου όρμου της Χλόης.
Η κακή κατάσταση διατήρησης του αρχαιολογικού χώρου του ιερού των Καβείρων που επιδεινωνόταν σταδιακά, και η αλγεινή εικόνα που διδόταν στους πολυάριθμους επισκέπτες του για ένα από τα πιο σημαντικά ιερά της Λήμνου, αποτέλεσε αφορμή εκ μέρους της Εφορείας Αρχαιοτήτων Λέσβου να εκπονήσει μελέτες και να εντάξει στο πλαίσιο του Ε.Π. Κρήτη και Νήσοι Αιγαίου 2014-2020 της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου το έργο: “Διαμόρφωση και ανάδειξη αρχαιολογικού χώρου του ιερού των Καβείρων”, το οποίο ολοκληρώθηκε στο τέλος του 2019, προκειμένου να αποδοθεί στο κοινό.
Στο πλαίσιο του έργου πρωταρχικό μέλημα για τη διάσωση των ορατών αρχαιοτήτων στον χώρο ήταν ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός πυκνού αποστραγγιστικού δικτύου γύρω από τις ορατές αρχαιότητες των δύο πλατωμάτων, που απαιτούσε ευρείες αποχωματώσεις και μετακινήσεις των νεότερων τοιχίων γύρω από το υστεροαρχαϊκό και ελληνιστικό Τελεστήριο. Παράλληλα, ολοκληρώθηκε η κατασκευή νέου φυλακίου/ εκδοτηρίου στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, τοποθετήθηκε νέα μεταλλική περίφραξη, έγιναν διαδρομές περιήγησης, ενημερωτικές πινακίδες, στερεώσεις των βραχωδών πρανών νοτίως του ελληνιστικού Τελεστηρίου, καθώς και συντήρηση όλων των αρχαιολογικών καταλοίπων που είχαν εγκαταλειφθεί στη φθορά του χρόνου. Ειδικό αμαξίδιο, χώροι υγιεινής και ενημερωτική πινακίδα αφής για άτομα με μειωμένη όραση αποτελούν τις εγκαταστάσεις εξυπηρέτησης κοινού ΑμεΑ, ενώ ψηφιακό υλικό είναι διαθέσιμο στον επισκέπτη για να ξεναγηθεί με τη μορφή τάμπλετ σε τέσσερις γλώσσες (ελληνικά, αγγλικά, ιταλικά και γερμανικά) στον αρχαιολογικό χώρο.
Ο επισκέπτης πλέον σύμφωνα με τις νέες υποδομές του πιο σημαντικού από τουριστική άποψη αρχαιολογικού χώρου της Λήμνου, στο ιερό των Καβείρων μπορεί να μεταφερθεί νοερά στον κόσμο της υπέρτατης γαλήνης, όπου οι μυημένοι οδηγούνταν στην απόλυτη γνώση της κάθαρσης, και της αναζωογόνησης, μιας μυστικής κάθαρσης που δεν δημιούργησε όμως μυστικές κοινωνίες, περιορισμούς και δόγματα, αλλά αντιθέτως προσέφερε απλόχερα τη δυνατότητα προσωπικής επιλογής του ατόμου προς την αποδέσμευση και την ελευθερία.
